ذوالفقاری،  محمدحسن (6 اردیبهشت ۱۳۳۸-23 تیر ۱۳۶۱)، جانشین فرمانده گروهان شهید صدوقی گردان امام حسین(ع) تیپ ۲۵ کربلا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.

او در خانواده‌ای متدین و مذهبی در شهر یزد*، از پدری نساج و مادری خانهدار زاده شد. پدرش، محمد، و مادرش، نصرت بنا، دو پسر و پنج دختر داشتند و محمدحسن فرزند دوم ایشان بود (سپاه ... ، برگه ... ).

محمدحسن پیش از ورود به دبستان، قرآن را فراگرفت؛ سپس، به دبستان خسروی و مدرسۀ راهنمایی فرصاد (مطهری کنونی) رفت و در خرداد ۱۳۵۷، در رشتۀ اتومکانیک از هنرستان فنی (انقلاب کنونی) با معدل خوب فارغ‌التحصیل شد (اداره ... ). در همین دوره، برای کمک به تأمین مخارج خانواده مدتی به کار بنایی و بندکشی ساختمان پرداخت (ذوالفقاری).

در ۱۳۵۷ ش، محمدحسن به‌صف مبارزات مردمی ایران بر ضد حکومت پهلوی، پیوست. فعالیتهای او در این دوره، تکثیر و پخش اعلامیه‌های امام خمینی (ره)، رهبر انقلاب و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، شعارنویسی و چسباندن اعلامیه روی دیوار محله‌ها و خیابان‌های شهر و شرکت در راه‌پیمایی‌ها بود. در ادامه هم در دهۀ نخست بهمن ۱۳۵۷، برای حضور در مراسم استقبال از امام خمینی (ره) به تهران رفت و تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران در ۲۲ بهمن، در این شهر ماند (همو).

محمدحسن در ۲۰ خرداد ۱۳۵۹، به استخدام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یزد* درآمد و در پی ایجاد ناآرامی گروههای مسلح ضدانقلاب در مناطق غربی کشور، به جوانرود در استان کرمانشاه اعزام شد و این مأموریت تا ۱۷ شهریور ۱۳۵۹، به طول انجامید؛ سپس، برای مدت سه ماه، از سوی سپاه پاسداران مسئول پایگاه بسیج جوانرود شد (سپاه، فرم ... ) و پس‌ازآن، به سپاه یزد بازگشت. در اوایل سال ۱۳۶۰ ش، بنابر دلیلی نامعلوم، از سپاه استعفا و شرکت پیچاز الکتریک را تأسیس کرد (ذوالفقاری).

محمدحسن در دی ۱۳۶۰، برای حضور در جبهه، داوطلبانه، به اهواز در استان خوزستان رفت و از ۱۵ اسفند ۱۳۶۰ تا ۲۳ تیر ۱۳۶۱، جانشین فرمانده یکی از گروهان‌های گردان امام حسین(ع)* از تیپ مستقل ۲۵ کربلا شد و در این سمت در دو عملیات شرکت کرد: ۱. بیت‌المقدس (10 اردیبهشت ۱۳۶۱)، در جبهۀ جنوبی، غرب رود کارون با هدف آزادسازی خرمشهر و هویزه و جادۀ اهواز ـ خرمشهر و خارجکردن شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد و نیز جادۀ اهواز ـ آبادان از برد توپخانۀ دشمن و تأمین مرز بین‌المللی؛ و ۲. رمضان (22 تیر ۱۳۶۱)، در جبهۀ جنوبی، شرق بصره با هدف تهدید بصره از شرق و حضور در حاشیۀ شط‌العرب که در جریان این عملیات، با اصابت ترکش به سر و کتف به شهادت رسید (میرخلیلی؛ ستاد ... ). پیکرش پس از تشییع، در گلزار شهدای آرامستان خُلد بَرین* در زادگاهش به خاک سپرده شد (فرهنگ ... ، ذیل نام).

شهید را مهربان، صمیمی، خوش‌رو، دلسوز، شجاع و راستگو وصف کردهاند. او همواره برادرش را به احترام به پدر و مادر را سفارش می‌کرد و خود نیز بسیار به پدر و مادرش احترام می‌گذاشت. شرکت در جبهه را تکلیف و وظیفهای شرعی می‌دانست؛ نیز اهل نماز جماعت، شرکت در مراسم مذهبی و خدمت به مردم بود (ذوالفقاری).

بهپاس خدمات ایثارگرانۀ شهید یکی از کوچه‌های شهر یزد به نام اوست. خانوادۀ وی برای زنده‌‌ماندن نام و یادش، درمانگاهی را در شهرک رزمندگان یزد به نام وی بنا کرده‌اند (همو؛ میرخلیلی).

مآخذ:  ادارۀ آموزش‌وپرورش شهرستان یزد، گواهی‌نامۀ پایان تحصیلات دورۀ متوسطه، سند مورخ خرداد ۱۳۵۷، سند بش، موجود در اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان یزد؛ ذوالفقاری، مهدی (برادر شهید)، مصاحبه با مؤلف، ۹ فروردین ۱۳۹۹؛ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استان یزد، برگۀ تحقیقاتی از خانوادۀ شهید، سند مورخ ۹ مرداد ۱۳۶۸، سند بش، موجود در اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان یزد؛ همان، فرم تطبیق ایثارگران، سند بی‌‌تا، سند بش، موجود در همان‌جا؛ ستاد موقت تخلیۀ شهدای اهواز، پروانۀ حمل شهید، سند مورخ ۲۳ تیر ۱۳۶۱، سند بش، موجود در همانجا؛ فرهنگ اعلام شهدا: استان یزد، به کوشش مرکز مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران، تهران: شاهد، ۱۳۹۵ ش؛ میرخلیلی، سید حبیب‌الله (معاون دوم وقت گردان امام حسین(ع) تیپ ۲۵ کربلا)، مصاحبه با مؤلف، ۱۳ فروردین ۱۳۹۹.

/ عارفه باقری/