شهدای گمنام مسجد جامع رجایی‌شهر کرج، یادمان، بنایی در ضلع شرقی مسجد جامع رجایی‌شهر در محله گوهردشت کرج واقع در شرق استان البرز.

درخواست برای دفن شهدای گمنام را حجت‌الاسلام فضل‌الله رضائی محلاتی، امام جماعت مسجد جامع رجایی‌شهر و هیئت امنای مسجد در تیر ۱۳۷۵ به سپاه پاسداران تهران  ارائه کردند و حدودا پس از گذشت حدود  یک سال با درخواست دفن ۵ شهید گمنام در این مسجد موافقت شد (رضائی محلاتی). 

سرانجام در ۱۶ تیر ۱۳۷۶ مراسم تدفین شهدا   با حضور امام جماعت، مسئولین ، هیئت امنای مسجد و مردم شهر کرج انجام شد (حداد‌‌پور).

  از تاریخ وفات شهادت شهدا اطلاعاتی در دست نیست اما طبق سنگ قبر شهدا، شهید اول ۱۷ ساله و منطقه شهادت ایشان شرهانی در جنوب شرقی ده لران واقع در شرق ایران بوده است، دو شهید ۲۲ ساله و یک شهید ۱۹ساله نیز در جزیره مجنون در تالاب هورالعظیم واقع در جنوب شرقی عراق  به شهادت رسیدند، . و سنگ قبر آخر مربوط به شهیدشهید بعدی ۱۹ ساله است که در منطقه طلائیه در جنوب  غربی شهرستان دشت آزادگان واقع در غرب استان خوزستان به شهادت رسیده است (زعیمزاده).

ساخت یادمان در دی ۱۳۹۴ با هزینه  مسجد و شهرداری کرج آغاز شد و در شهریور ۱۳۹۶ به پایان رسید. (رضائی محلاتی). طراحی یادمان را نیز مهندس محمد دمیرچی به صورت رایگان انجام دادند (همو). مساحت عرصه یادمان حدود۱۲۰ متر مربع و مساحت اعیانی حدود ۴۰ متر می‌باشد(همو).

مساحت عرصه یادمان حدود۱۲۰ متر مربع و مساحت اعیانی حدود ۴۰ متر می‌باشد(همو). بر

ایده معماری یادمان نشئت گرفته از معماری اصیل ایرانی -ـ اسلامی توسط مهندس محمد دمیرچی به صورت رایگان طراحی و اجرا شده است است (زعیمزاده). یادمان  به صورت  هشت ضلعی قرار گرفته است و شامل چهار ورودی است که نسبت به چهار جهت جغرافیایی با زاویة ۴۵ درجه طراحی شده‌اند. در طرح کلی این بنا از کاربندی استفاده شده است که با توجه به پلان هشت ضلعی این طرح، شامل ۸ پایه به ارتفاع حدودا ۴متر است (همو).

در پوشش بیرونی، یک سنگ ازارة  طوسی رنگ به ارتفاع حدود ۲۰سانتی متر قرار دارد که روی هر وجه آن یک گل از نقوش ختایی حکاکی شده است(همو). در فاصلة‌ هر ورودی  یادمان تا ورودی کناری  یک باغچة مثلثی شکل ایجاد شده است که در مجموع ۴ چهار باغچه ‌می‌باشد و رنگ و جنس سنگ آن‌ها  برای هماهنگی بیشتر، نزدیک به سنگ ازاره در نظر گرفته شده است. در طرفین هر پایه، از انتها تا بالا از آجر نمای ۵ سانتی‌متری به رنگ خاکی با بندکشی‌های ظریف به رنگ فیروزه‌ای و در قسمت میانی آن از آجر معرق استفاده شده است و طرح اسلیمی با رنگ‌های  غالب لاجوردی، فیروزه‌ای، سفید و غیره در آجرها کار شده است (همو). همچنین اسامی "یا کنز الفقرا"، "یا معین الضعفاء"، "یا ناصرالاولیاء"، "یا قاهراً لایغلب"، "یا صادقً لایُخلِف"، "یا حلیماً لایَعجل"، "یا جواد لا یَبخل" و در نهایت "یا ربَّ البیتِ الحرام" به ترتیب روی کاشی سفید رنگ با زمینه لاجوردی در بالای نقوش نام‌برده به رنگ مشکی و خط ثلث حک شده است(همو). در قسمت بالایی دیواره‌های بیرونی و بالای سقف یادمان، یک تاج هشت پر با پوششی از آجر کرم و کاشی‌های آبی و سفید قرار گرفته است (همو).

در فضای داخلی یادمان، مزار شهدای گمنام با استفاده از سکویی با پوششی از سنگ مشکی به شکل ستارة هشت پر با ارتفاعی حدود ۸۰ سانتی متر از سطح زمین بالاتر آمده است و در مرکز بنا قرار دارد مشاهده می‌شود (همو). روی مزار هر یک به جای سنگ قبر از ورق فلزی طلایی استفاده شده است که روی آن‌ها‌ به رنگ سفید، عبارت ((بسم رب الشهداء و الصدیقین))  د ر بالای آن و سپس سن شهید و محل شهادت حک شده است (همو).

در  دیواره‌های داخلی بنا نیز مانند سطح بیرونی آن از کاشی معرق با طرح‌های اسلیمی استفاده شده است با این تفاوت که رنگ‌ نخودی بیشتر در آن غالب است (همو). در ترکیب با طرح استفاده شده در کاشی معرق، ۷ تا از اسامی خداوند مانند "یا فاعل" و "یا کبیر" با خط کوفی تزئینی روی حاشیة طرح پوشش داخلی هر پایه نوشته شده است (همو). همچنین اسامی‌ دیگر خداوند از جمله "یا خیر الغافرین"، "یا خیر الناصرین"، "یا خیر الوارثین"، "یا خیر الفاتحین"، "یا رافع السماء"، یا کنز الفقراء"، یا قاضی الحاجات" و "یا ناصر الاولیاء" به ترتیب روی کاشی هایی با زمینه سفید و با اندازه ای بزرگ تر از دیگر اسامی نام برده شده، در بالای نقش و روی خطوط سرمه‌ای رنگِ طرح مذکور نوشته شده است (همو). پوشش داخلی سقف یادمان به شک یک ستاره هشت پر می‌باشد که از اشکال هندسی مثلث و لوزی پوشیده از کاشی‌هایی به رنگ زرد، نخودی، سفید، آبی و بیشتر است، در مرکز سقف، یک ستاره هشت پر کوچکتر نیز قرار گرفته است که همانند تزیینات دیگر پوشیده از کاشی‌های زرد و نخودی است (همو).

از آنجا که یادمان داخل محوطه مسجد جامع قرار دارد، دارای امکاناتی همانند مسجد از جمله: کتابخانه، نمازخانه، وضوخانه و فضای سبز می‌باشد (همو). 

راه دسترسی سواره و پیاده به یادمان شهدای گمنام مسجد رجایی شهر از خیابان آزادی(گوهردشت) نبش هشتم غربی می‌باشد (همو). 

هر ساله به طور مرتب مراسم تحویل سال در کنار مزار شهدا برگزار می‌شود و مراسم و دسته‌های عزاداری محرم و  هم هر سال در این مکان شکل می‌گیرد. مدیریت و نگهداری یادمان بر عهده هیئت امنای یادمان شهدای گمنام مسجد جامع رجایی‌شهر می‌باشد(رضائی محلاتی).

مآخذ:  حداد پور ، علی وسعت (عضو هیئت امنای مسجد جامع رجایی شهر)، مصاحبه با مولف ۳۱ تیر۱۴۰۳؛ رضائی محلاتی ، فضل الله (امام جماعت مسجد جامع رجایی شهر )، مصاحبه با همو ۳۱ تیر۱۴۰۳؛  

زعیمزاده، پوریا (مشاهدات میدانی).

                                                                                                            / پوریا زعیمزاده/