زیر چکمۀ شیطان، فیلمی مستند دربارة شکست حملۀ نظامی امریکا در صحرای طبس در ۵ اردیبهشت ۱۳۵۹، به کارگردانی و نویسندگی مهدی مرعشی و تهیه‌کنندگی اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.
مرعشی در ۱۳۴۶ ش در شهر یزد به دنیا آمد و در ۱۳۶۶ ش در رشتۀ پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی زادگاهش به تحصیل مشغول شد؛ اما به‌سبب علاقه به فعالیت هنری تحصیل خود را نیمه‌تمام رها کرد و در ۱۳۶۹ ش با شرکت در کلاس‌های انجمن سینمای جوانان یزد به عرصۀ هنر وارد شد. مرعشی دورة شش‌ماهۀ فیلم‌نامه‌نویسی را در ۱۳۸۰ ش، زیرنظر داوود میرباقری و دورة سه‌ماهۀ کارگردانی را زیرنظر ناصر تقوایی در حوزۀ هنری تهران گذراند. مهم‌ترین آثار این هنرمند عبارت است از: فیلم‌های داستانی سمفونی سفید، جنگل جاری، سفر، گازر و سفید برفی؛ مستندهای زیر چکمۀ شیطان و مدرسۀ عشق؛ و تئاترهای خروس پرطلا، دختر و سرباز، همیشه همه‌چیز اونجور که ما فکر نمی‌کنیم پیش نمیره و کاکوتی*.
در ۱۳۸۶ ش، اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان یزد ساخت مستندی با موضوع تجاوز امریکا و شکست آن‌ها در عملیاتی موسوم به آژاکس را به مهدی مرعشی سفارش داد که ساخت آن از طرح و نظر تا پایان فیلم‌برداری تقریباً یک‌سال طول کشید. مرعشی سبب انتخاب عنوان اثر «زیر چکمۀ شیطان» را اتفاقاتی می‌داند که نیروهای نظامی امریکا، که به‌منزلۀ شیطان شناخته می‌شود، پدید آوردند.
روایت این مستند از زبان چند تن از مسافران اتوبوس و رانندۀ کامیون گروگان‌گرفته‌شده به دست نیروهای نظامی امریکا در صحرای طبس است که همۀ حوادث و اتفاقات را به‌طور مستقیم دیده‌اند.
خلاصۀ مستند به این صورت است که دولت امریکا پس از آنکه از راه اعمال فشار سیاسی و اقتصادی موفق نمی‌شود جاسوسانش را به دست دانشجویان پیرو خط امام (ره) در تهران بازداشت شده‌اند، آزاد کند، عملیات نظامی پنجۀ عقاب را طراحی می‌کند. برای این عملیات هواپیماها و بالگردهای امریکایی پس از طی مسافتی بیش از هزارکیلومتر در حریم هوایی ایران بدون برخورد با هیچ‌گونه مانعی، برای سوخت‌گیری و احتمالاً، برای هماهنگی آغاز عملیات در بیابانی نزدیک رباط خان طبس فرود می‌آیند و به دستور دولت امریکا، همۀ مسافران اتوبوس مسافربری یزد - مشهد و رانندۀ کامیونی را که از جادۀ طبس عبور می‌کردند، اسیر و در محل، بازداشت می‌کنند تا همه را با هواپیمای سی ۱۳۰ از ایران ببرند؛ اما هنگام ورود آن‌ها به هواپیما، طوفان شن به پا می‌شود و در پی آن، هواپیمای سی ۱۳۰ و یک بالگرد سی اچ ۵۳ با یکدیگر برخورد می‌کنند و منفجر می‌شوند. با وقوع این حادثه، نیروهای نظامی امریکا وحشت‌زده با چند فروند هواپیما آنجا را ترک می‌کنند و عملیات به‌طور کامل شکست می‌خورد.
زیر چکمه شیطان در تهران، یزد، روستای رباط پشت‌بام و صحرای طبس فیلم‌برداری شد. مدت‌زمان این فیلم ۴۵ دقیقه است و ۱۳۸۷ ش، در حوزۀ هنری یزد و پس‌ازآن، از شبکۀ پرس تی وی پخش شد.
مأخذ: مرعشی، مهدی (کارگردان مستند زیر چکمۀ شیطان)، مصاحبه با مؤلف، ۲۲ شهریور ۱۳۹۹.
/ سعیده ساقی/