شهدای میدان نماز بِهاباد، یادمان، بنایی در شهرک حضرت ولیعصر(عج) در جنوب شرقی بهاباد واقع در شرق استان یزد.
در ۱۰ مهر ۱۳۹۰، پیشنهاد دفن شهدای گمنام در جلسهای در سپاه شهرستان بهاباد با حضور حجتالاسلام محمدعلی ملاحسینی، امامجمعۀ این شهرستان؛ سرهنگ محمد غنیزاده، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بهاباد؛ و عباس اقبال، فرماندار این شهرستان، مطرح شد و در ۲۰ مهر ۱۳۹۹، کمیته جستوجوی مفقودین با دفن دو شهید گمنام در میدان نماز بهاباد موافقت کرد؛ سپس، در ۱۰ آذر ۱۳۹۰، مراسم تشییع با حضور سرهنگ سید هدایت بنیفاطمه مسئول ادارهکل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس، امامجمعۀ بهاباد، فرماندار، مردم این شهرستان و خانوادۀ شهدا برگزار شد («بررسی ... »، بش؛ «کلنگ ... »، بش؛ فلاح).
براساس سنگنوشتۀ روی قبور، آنها در عملیات بدر در اسفند ۱۳۶۳ در شرق رود دجله واقع در تالاب هورالعظیم به شهادت رسیدهاند و یکی از آنان ۲۲ ساله و دیگری ۲۴ساله بوده است (دشتآبادی).
در ۱۳۹۲ ش، محمد بهابادی، از مجسمهسازان بهاباد، طراحی یادمان را انجام داد و برای ساخت بنای اولیۀ آن به همراه صحن اطرافش، قطعه زمینی دایره شکل به مساحت ۱۶۰ مترمربع و (قطر ۸۰ متر) در نظر گرفته شد؛ سپس، هزینۀ ساخت یادمان را در همان سال، معدن چادرملو پذیرفت و شهرداری بهاباد نیز اجرای طرح را بر عهده گرفت و پس از سهسال در ۱۹ بهمن ۱۳۹۵، یادمان افتتاح شد؛ اما مراحل نهایی کار تا ۱۳۹۷ ش، به طول انجامید (خانیزاده).
طرح یادمان نشئتگرفته از روح معماری اسلامی سنتی است. محوطۀ صحن یادمان یک متر بالاتر از سطح زمین با چهار ورودی است که هر سمت چهار پلۀ ۲۵ سانتیمتری و رمپ برای ورود معلولان دارد. سازۀ یادمان در وسط صحن، به مساحت ۱۲۰ مترمربع (قطر ۵۰متر) بهشکل پنجضلعی است که هر ضلع مانند بال کبوتر در حالت باز است. بین هر بال نیز ورودی طاق مانندی دیده میشود که در بالای سردرِ آن، کاشیکاری سنتی با نقوش اسلیمی در رنگهای آبی، سبز، سفید و مشکی کارشده است (دهقانزادۀ بافقی). جنس کفپوش صحن و یادمان از سنگ تراورتن سیاه است که در مقابل هر ورودی در کف طرحی بهشکل لوزی با سنگهای مشکی، سفید و آجری دیده میشود (دشتآبادی).
ارتفاع یادمان از کف سیزدهمتر است که هشتمتر آن دیوار و پنجمتر نیز گنبد است. نمای داخلی و بیرونی دیوار تا زیر گنبد، سنگ مرمر سفید کار شده است. نمای درونی گنبد از گچ است که با اسمای متبرکه و گچبری تزیین و نمای بیرونی آن نیز با رنگ فیروزهای نانویی منقش شده است (دهقانزادۀ بافقی).
سنگنوشتۀ روی قبرها متن سادهای دارد که سادهزیستی شهدا را یادآور میشود و کلمۀ «شهید گمنام» با کشیدگی «میم» تا پایین سنگنوشته شده است. در وسط سنگقبر، گوشه سمت چپ، با خط نستعلیق سیاه نوشتهشده است: «آنان که گمناماند، زهرایی تبارند» و در سمت چپ قسمت پایین سنگقبر، سن شهید و نام عملیات منجر به شهادت و تاریخ خاکسپاری آمده است (دشتآبادی).
باتوجهبه آنکه این میدان پس از دفن شهدای گمنام از حالت میدان خارج و به مکان زیارتی شهدای گمنام تبدیلشده است، بهمنظور دسترسی زائران به یادمان، خیابان غربی منتهی به میدان مسدود شده و با یکطرفه کردن خیابان جنوبی که نام ندارد، دسترسی به این مکان فراهمشده است؛ نیز زائران از سرویس بهداشتی مسجد حضرت ولیعصر(عج)، در فاصلۀ ۱۵۰متری در قسمت شرقی میدان استفاده میکنند. در این مکان، دعای توسل سهشنبهها، زیارت عاشورا در ایام سوگواری امام حسین(ع) و مجالس سخنرانی برگزار میشود (خانیزاده). در ۱۱ تیر ۱۳۹۹، به مناسبت دهۀ کرامت دوتن از خادمان امام رضا(ع) با حضور در این یادمان، به ذکر صلوات خاصۀ آن حضرت پرداختند («بررسی»، بش).
نام میدان از ۱۴۰۰ ش به بعد از میدان نماز به میدان شهدای گمنام تغییریافته است (محمدی).
مآخذ: «بررسی و تعیین طرح یادمان شهدای گمنام میدان شهدای بهاباد» (بارگذاری: ۷ بهمن ۱۳۹۱)، یزد فردا، <www.yazdfarda.com> (دسترسی: ۳۰ شهریور ۱۳۹۹)؛ خانیزاده، محمدمهدی (شهردار سابق بهاباد)، مصاحبه با مؤلف، ۱۵ آبان ۱۳۹۹؛ دشتآبادی، راضیه، مشاهدات میدانی؛ دهقانزادۀ بافقی، محمدرضا (رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران بهاباد)، مصاحبه با همو، ۸ مهر ۱۳۹۹؛ فلاح، اکبر (عضو شورای شهر بهاباد)، مصاحبه با همو، ۱۸ آبان ۱۳۹۹؛ «کلنگ احداث یادمان شهدای گمنام بهاباد به زمین زده شد» (بارگذاری: ۷ بهمن ۱۳۹۱)، تفحص شهدا، <www.tafahose shohada.ir> (دسترسی: ۳۱ شهریور ۱۳۹۹)؛ محمدی، ولیالله (رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان بهاباد)، مصاحبه با زهرا حسینزاده بهابادی، ۱۴۰۰ ش.