شهید بهشتی، پادگان، مرکز آموزش نظامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یزد در دورۀ جنگ عراق بر ضد ایران و در شش‌کیلومتری جنوب غربی جادۀ یزد ـ تفت.

این مکان به دستور محمدخان، حاکم یزد در دورۀ ناصرالدین‌شاه قاجار (۲۲ شهریور ۱۲۲۷-12 اردیبهشت ۱۲۷۵)، از ۱۲۷۰ تا ۱۲۸۰ ق، برای استراحتگاه ییلاقی کاروان‌هایی که از یزد به شیراز در رفت‌وآمد بودند، ساخته شد. زمین آن در حدود پانزده‌هزار مترمربع؛ دارای باغ بزرگ و خرم؛ یک عمارت سه‌طبقه از خشت و گل، در وسط باغ برای ساکنین اصلی آن؛ آب‌انبار؛ قهوه‌خانه؛ ساباط (سایبانی برای رهگذران)؛ اسطبل؛ استخر؛ دکان؛ نیز طبقۀ اول عمارت آن دارای تالاری بزرگ با سقف عریض و دوطبقۀ دیگر دارای چند اتاق زیبا بود («باغ ‌خان ... »، بش). این باغ تا زمان محمدرضا پهلوی (25 شهریور ۱۳۲۰-22 بهمن ۱۳۵۷) باغ‌ خان نامیده می‌شد و عمارت تفریحی علی‌عسگرخان عسگری، شهردار یزد بود که با گریختن وی از کشور در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، به دستور آیت‌الله محمد صدوقی،* از روحانیون مبارز و برجسته یزد و با تشکیل سپاه در ۱۳۵۸ ش، به این نهاد واگذار شد (دشتی).

با آغاز جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، سپاه استان یزد به‌منظور سازمان‌دهی، آموزش و گسیل نیروهای بسیجی و سپاهی به جنگ، این باغ را به مرکز آموزش نظامی تبدیل و مسئولیت آن را به عباسعلی دشتی واگذار؛ سپس برای بهره‌برداری آموزش نظامی، به بازسازی و ساخت میدان موانع مانند سیم‌خاردار، دیوار آهنی بلند و موانع پرش اقدام کرد (همو). افزون‌بر این نمازخانه، آشپزخانه، اسلحه‌خانه، در طبقۀ اول؛ کلاس‌های آموزش نظری و آسایشگاه اتاق در طبقۀ دوم؛ اتاق فرماندهان و مربیان در طبقۀ سوم و اتاق نگهبانی در بیرون از باغ در نظر گرفته‌شده ‌بود (دارپرنیان)؛ نیز تجهیز و تأمین وسایل رزمی و سلاح‌های پادگان بر عهدۀ سپاه یزد بود که شامل: تفنگ کلاشینکف، تیربار کلاشینکف، آر.پی.‌جی ‌7، کلت ‌کمری، ماسک ام ‌19 و دوربین چشمی می‌شد (سپاه ... ). همچنین خودروهایی مانند مینی‌بوس، آمبولانس، نیسان و پیکان (هرکدام یک دستگاه) و دو دستگاه موتورسیکلت و یک نفربر ایفا در اختیار پادگان قرار داشت («پادگان ... »، بش؛ فخر‌الساعه). در ۷ تیر ۱۳۶۰ که منجر به انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در محلۀ سرچشمه تهران و شهادت آیت‌الله سید محمد بهشتی، نخستین رئیس دیوان عالی کشور» شد، نام آن به پادگان «شهید بهشتی» تغییر کرد (دشتی).

سازمان پادگان شامل فرمانده (مسئول آموزش)، واحدهای نیروی انسانی، بهداری، تدارکات و مربیان آموزشی بود. فرماندهان پادگان در دفاع مقدس، عباسعلی دشتی، محمد فخرالساعه، محمود دارپرنیان، رضا مهدیان، اکبر فتوحی و شماری از مربیان آن، محمدحسن رشیدی عزآبادی*، محمدحسین نکویی (شهادت: ۲۹ تیر ۱۳۶۵) بودند (فخر‌الساعه). آموزش‌های عملی و نظری این مرکز شامل مخابرات، راه کنش (تاکتیک)، اسلحه‌شناسی و آشنایی با انواع موانع و تله‌های انفجاری (تخریب) و دوره‌های عقیدتی و سیاسی بود. به‌طورمعمول این دوره‌ها ۳۰ تا ۴۵ روز طول می‌کشید و برای هر ‌صد نیرو سه مربی در نظر گرفته می‌شد. هنگامی‌که پادگان بیش از ظرفیتش (سیصد تن) نیرو می‌پذیرفت، برای اسکان و آموزش نیروها از مناطق بیابانی در حوالی دخمۀ زرتشتیان در شهرک مهرآوران یزد، یا حسینیه صفار در انتهای بلوار جمهوری اسلامی یزد، همچنین آرامستان شهدا خلد برین* یزد بهره‌برداری می‌کردند (فخرالساعه).

زمان آموزش فراگیران پس از اقامه نماز صبح و با نظافت پادگان آغاز می‌شد. آن‌ها هر صبح‌ مسیر پادگان تا یزد و ازآنجا تا پادگان را می‌دویدند؛ پس‌ازآن، آموزش تا پیش از وقت نماز ظهر ادامه داشت؛ سپس برای مدتی کوتاه استراحت می‌کردند و با صدای آژیر و انفجار مواد منفجره، کلاس‌های نوبت دوم تا عصر ادامه می‌یافت که در برخی از شب‌ها عملیات غافلگیرانه و رزم شب اجرا می‌شد. در پایان هر دوره نیز فراگیران برای سنجش توانایی رزمی‌شان به اردوی هفت‌روزۀ رزمی می‌رفتند. در این دوره، نیروها در دودستۀ خودی و دشمن، تیراندازی با سلاح سبک و سنگین، کمین زدن به دشمن فرضی، عملیات ضد کمین، نبرد در مناطق مسکونی، چگونگی تصرف تپه، خاموش کردن سنگر کمین دشمن، شناسایی خطوط دشمن، معبر زدن در میان موانع، پرتاب نارنجک، دفاع در مقابل حملات شیمیایی (ش.م.ر) و اجرای تک و پاتک را با فشنگ‌های جنگی و مشقی تمرین می‌کردند («پادگان ... »، بش). در این پادگان فرایض مذهبی و امور فرهنگی مانند اقامۀ نماز، خواندن دعا و زیارت عاشورا به همراه سخنرانی و عزاداری برای تقویت روحیۀ نیروهای آموزش‌دیده، انجام می‌گرفت. برجسته‌ترین روحانیانی که در این پادگان سخنرانی می‌کردند آیت‌الله محمد صدوقی، آیت‌الله سید روح‌الله خاتمی حجت‌الاسلام و محمدکاظم راشد یزدی (رئیس بنیاد شهید) بودند. در پایان هر دوره، برای تهییج جوانان به شرکت در دفاع مقدس، نیروهای آموزش‌دیده در شهر یزد، رزمایش برگزار می‌شد که صداوسیمای یزد هم به‌طورمعمول آن را در شبکۀ استانی نمایش می‌داد. در این پادگان از آغاز تا پایان دفاع مقدس (مرداد ۱۳۶۷)، نزدیک به پنج‌هزار تن آموزش دیدند (فخرالساعه).

پادگان شهید بهشتی، پس از پایان دفاع مقدس به زاغۀ مهمات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یزد تبدیل شد (دشتی)؛ اما در ۱۳۸۰ ش، این پادگان در فهرست آثار ملی کشور با شماره ۳۸۰۶ به ثبت رسید و به همین سبب پادگان مرمت و بازسازی شد و به «بوستان ولایت» تغییر نام داد. اکنون کاربری‌اش فرهنگی و گردشگری و در مالکیت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است («باغ‌ خان ... »، بش).

مآخذ: «باغ‌ خان یزد»، (بارگذاری: بی‌تا)، گردشگری یزد، <WWW.Gotoyazd.com> (دسترسی: ۲۸ شهریور ۱۳۹۹)؛ «پادگان شهید بهشتی یزد»، (بارگذاری: بی‌تا)، خط‌شکنان یزد، <WWW.khatshekanan.ir>، (دسترسی: ۲۸ شهریور ۱۳۹۹)؛ دارپرنیان، محمود (فرمانده پادگان شهید بهشتی یزد)، مصاحبه با مؤلف، ۲۰ شهریور ۱۳۹۹؛ دشتی، عباسعلی (فرمانده پادگان شهید بهشتی یزد)، مصاحبه با همو، ۲۸ شهریور ۱۳۹۹؛ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، لیست اسلحه برای آموزش، سند مورخ ۱۳۶۵ ش، سند بش، موجود در اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان یزد؛ فخرالساعه، محمد (فرمانده پادگان شهید بهشتی یزد)، مصاحبه با مرضیه آخوندی، آذر ۱۳۸۸.