قائم(عج)، گردان، یکی از گردان‌های رزمی تیپ مستقل پیادة ۱۸ الغدیر نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از استان یزد.
پیشینۀ تشکیل این یگان به نخستین ماه سال ۱۳۶۵ ش و لزوم افزایش فعالیت پدافندی تیپ مستقل پیادۀ ۱۸ الغدیر* بازمی‌گردد. بدین منظور در اردیبهشت ۱۳۶۵ و هم‌زمان با سالروز تولد امام زمان (عج) گردان قائم(عج) متشکل از پاسداران وظیفه و نیروهای بسیجی تشکیل شد و نیروهای گردان که پیشتر در پادگان شهید بهشتی* (باغ خان* سابق) آموزش مقدماتی نظامی را فراگرفته بودند برای پیوستن به گردان، به پادگان شهید عاصی‌زاده* (کیلومتر پانزده جادۀ اهواز ـ اندیمشک) گسیل شدند (آخوندی؛ اکرمی).
گردان در این دوره ۲۸۰ تن نیرو داشت که در سه گروهان سازمان‌دهی شده بود. هر گروهان چهار دسته، هر دسته هم سه گروه (تیم) داشت. استعداد گروه‌های ۱ و ۲ شش نیرو و شامل آر.پی.جی زن و دو نفر کمکی و سه نیروی تک‌ور که گروه ۳ افزون‌بر آن، دارای دو نیروی امدادگر بود. سلاح‌ها و تجهیزات جنگی گردان هم تفنگ کلاشینکف، آر.پی.جی ۷، اس.پی.جی ۱۲، تیربار گرینف و خمپاره‌انداز ۶۰ میلی‌متری بود. در هنگام تشکیل محمدصادق اکرمی فرماندهی گردان و عباس آخوندی، اسماعیل برزگرزاده و محمدمهدی اکرمی فرماندهی گروهان‌ها را بر عهده داشتند (همان‌دو).
گردان قائم(عج) برای انجام نخستین مأموریت خود پس از سازمان‌دهی، به‌منظور کسب توان رزمی و چگونگی کار بر روی کالک و نقشه‌خوانی، در نیمۀ اردیبهشت سال ۱۳۶۵ به موقعیت شهدای بدر* (جنگل) در کیلومتر ۲۵ جادة اهواز ـ اندیمشک فرستاده شد (آخوندی) و پس‌ازآنکه تیپ ۱۸ الغدیر از ۲۴ مرداد همان سال مأموریت پدافند از ساحل شرقی رودخانۀ اروندرود در شهرک سوم نیروی دریایی (گمرک خرمشهر در خرمشهر جنوبی) را بر عهده گرفت، این گردان از همان آغاز تا نزدیک به سه ماه در این منطقه پدافند کرد (اکرمی؛ بنی‌فاطمه، ص ۱۳۶)؛ سپس در نیمۀ اول آذر ۱۳۶۵، به موقعیت شهدای بدر فرستاده شد؛ اما به‌سبب پایان خدمت و مأموریت شماری از نیروهای وظیفه و بسیجی؛ نیز تغییر فرماندهان گردان، دوباره سازمان‌دهی و نیروهای آن آموزش‌های لازم را در دو مرحله فرا گرفتند. در این دوره فرمانده گردان، احمد حسنعلی؛ جانشین اول و دوم وی به‌ترتیب محمدصادق اکرمی و ماشاالله (کاظم) عهدی* و فرماندهان گروهان‌ها هم همان افراد پیشین بودند (بنی‌فاطمه، ص ۱۴۱؛ آخوندی). پس‌ازاین، برای شرکت در عملیات آتی به منطقۀ خسروآباد در جنوب شرقی آبادان رفت. یک هفته پیش از آغاز عملیات هم فرماندهان و نیروهای گردان، به منطقه و شیوة اجرای عملیات خود توجیه شدند. بر اساس طرح عملیات، گردان برای مرحلة نخست در احتیاط تیپ الغدیر قرار داشت که در صورت موفقیت یگان‌های عمل‌کننده، در مراحل دیگر وارد عمل می‌شد (حسنعلی).
عملیات کربلای ۴ در ۳ دی ۱۳۶۵، با رمز «یا محمد(ص)»، با هدف تصرف ابوالخصیب (منطقه و شهری در پانزده‌کیلومتری جنوب شرقی بندر بصره در کرانۀ جنوبی اروندرود)، محاصرۀ نیروهای مستقر در شبه‌جزیرۀ فاو (جنوب شرقی عراق) و تهدید شهر بصره اجرا شد (اطلس ... ، ص ۷۶). تیپ الغدیر زیرامر قرارگاه عملیاتی نوح، مأموریتش گذر از خط لشکر ۳۳ المهدی(عج) درحدفاصل جزیرۀ مینو (غرب آبادان) و جزیرۀ ام‌الرصاص (در اروندرود و جزو خاک عراق) و ادامۀ پیشروی به سمت اهداف تعیین شده بود (بنی‌فاطمه، ص ۱۴۰). هرچند پیش از آغاز عملیات محل استقرار گردان دو بار مورد هجوم هواپیماهای عراقی قرار گرفت که آسیبی چندانی به آن وارد نشد؛ اما در همان ساعات اولیه آغاز و به‌سبب هوشیاری و آمادگی ارتش بعث عراق، عملیات متوقف شد و گردان هم منطقة نبرد را ترک کرد و به موقعیت شهدای بدر رفت که در هنگام جابه‌جایی مورد حملة هوایی شیمیایی قرار گرفت و درنتیجۀ آن، دو تن از نیروها ازجمله کاظم عهدی جانشین دوم فرماندۀ گردان مجروح شدند (حسنعلی).
آخرین مأموریت گردان شرکت در عملیات کربلای ۵ در ۱۹ دی ۱۳۶۵، در شمال غربی خرمشهر و با هدف تصرف این منطقه و پیشروی به‌سوی بصره انجام گرفت (درودیان، ص ۱۳۱؛ اطلس، ص ۷۷). تیپ ۱۸ الغدیر زیرامر قرارگاه عملیاتی کربلا، مأموریت تأمین و آزادسازی جناح راست پاسگاه بوبیان (غرب شلمچه) را بر عهده داشت (بنی‌فاطمه، ص ۱۵۴). فرماندهان گردان‌های تیپ از روی نقشه و با توضیحات نیروهای اطلاعات از مانور و با منطقۀ عملیات گردان آشنا شدند و گردان ساعت ۴ صبح ۲۳ دی همان سال وارد عمل شد، اما به دلیل آتش انبوه دشمن و شلیک مستمر تانک‌ها به مواضع پیرامونی گردان نیز بی‌تحرکی نیروها، وسعت کم و محدود بودن زمین عملیات، گردان متوقف شد که در این بین شماری بسیار از نیروهای گردان ازجمله کاظم عهدی جانشین فرمانده گردان، محمد مهدی اکرمی فرمانده گروهان، غلام‌رضا زارع فرمانده دسته و جواد رامتین پیک گردان شهید و مجروح شدند. با پایان عملیات و بازگشت نیروها به عقب گردان قائم(عج) هم منحل شد (همو، ص ۱۶۲؛ حسنعلی).
مآخذ: آخوندی، عباس (فرمانده گروهان گردان قائم(عج))، مصاحبه با محمدمهدی رو‌ح‌پرور، خرداد ۱۴۰۰؛ اطلس جنگ ایران و عراق: فشردۀ نبردهای زمینی ۳۱ شهریور ۱۳۵۹-29 مرداد ۱۳۶۷، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۹۲ ش؛ اکرمی، محمدصادق (فرمانده گروهان قائم(عج))، مصاحبه با محمدرضا صمدی، ۱۵ تیر ۱۳۹۹؛ بنی‌فاطمه، سید هدایت، شناسنامۀ تیپ الغدیر در دوران دفاع مقدس، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۹۹ ش؛ حسنعلی، احمد (جانشین فرمانده گردان)، مصاحبه با محمدرضا بابایی ابرقویی، ۲۸ تیر ۱۳۹۹؛ درودیان، محمد، خرمشهر تا فاو، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۹۱ ش.
/ سعیده ساقی