کاکوتی، تئاتری صحنه‌ای با موضوع دفاع مقدس نوشتۀ کرامت یزدانی و کارگردانی مهدی مرعشی.
کرامت یزدانی در بهار ۱۳۵۰ ش، در محله آباد زردشت شهرستان نی‌ریز استان فارس متولد شد. حدود سال ۱۳۶۰ ش به زادگاه پدری‌اش، در روستای ترکان هرابرجان در جنوب غربی مروست، واقع در جنوب استان یزد مهاجرت کرده وتحصیلاتش از سال چهارم دبستان تا دوم راهنمایی در مدرسه ابوذر غفاری و مدرسه راهنمایی صاحب‌الزمان گذراند و سپس از اوایل مهر ۱۳۶۳ با دست‌کاری در شناسنامه‌اش، به عنوان نیروی داوطلب بسیجی به جبهه اعزام شد. در اسفند ۱۳۶۳ در حالی که از ناحیۀ دست و کمر و سر مجروح شده بود به اسرات نیروهای عراقی درآمد. در سال ۱۳۶۹ ش از اسارت آزاد شد. آنگاه به تحصیلاتش ادامه داد تا اینکه کارشناسی ارشد فرهنگ و زبان‌های باستان را از دانشگاه شیراز دریافت کرد. او از ۹ سالگی با نوشتن داستان برای مجله رشد فعالیتش را در نویسندگی آغاز کرد، و زمان اسارت با نوشتن داستان اسرا را سرگرم می‌کرد. نیز پس از اسارت اشعار، مقالات، نقدها، داستان‌ها و موضوعات پژوهشی ایشان به طور پراکنده در نشریات مختلف کشور به چاپ رسانید («بیوگرافی ... »، بش).
وی از سال ۱۳۸۶ ش تا آذر ۱۴۰۱ بیش از ۶۸ کتاب به چاپ رسانید که از این شمار حدود ۲۵ کتاب ویراستاری کرده است. از جملة بوسه بر میله‌های قفس (1391 ش) و ارشد سلطنتی (1401 ش) با موضوع جنگ است. او افزون‌بر نوشتن، بازیگری در فیلم و تئاتر و کارگردانی تئاتر هم را تجربه دارد که از جملة آن تئاتر کاکوتی است (همان، بش).
مرعشی در ۱۳۴۶ ش در شهر یزد به دنیا آمد و در ۱۳۶۶ ش در رشتۀ پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی یزد مشغول به تحصیل شد؛ اما به‌سبب علاقه به فعالیت هنری تحصیل خود را نیمه‌تمام رها کرد و در ۱۳۶۹ ش با شرکت در کلاس‌های انجمن سینمای جوانان یزد به عرصۀ هنر وارد شد. مرعشی در ۱۳۷۰ ش، دورة کارگردانی را زیرنظر ناصر تقوایی در حدود سه‌ماه و در ۱۳۸۰ ش، دورة فیلم‌نامه‌نویسی را زیرنظر داود میرباقری در حدود شش‌ماه گذراند. مهم‌ترین آثار این هنرمند فیلم‌های داستانی سمفونی سفید، جنگل جاری، سفر، گازر، سفیدبرفی و مستند زیر چکمۀ شیطان* و مدرسۀ عشق و تئاترهای خروس پرطلا، دختر و سرباز، همیشه همه‌چیز که ما فکر نمی‌کنیم پیش نمیره و کاکوتی اشاره کرد (مرعشی).
این نمایش بر اساس طرحی در ذهن کارگردان شکل گرفت که اگر یک ایرانی و یک عراقی در جنگ به همدیگر محتاج شوند چه اتفاقی می‌افتد؟ شکل‌گیری طرح نمایش تا اجرای آن پنج‌ماه به طول انجامید. عنوان نمایش برگرفته از نام گیاهی از تیرۀ نعناع با گل‌های معطر است که در دشت می‌روید و ریشۀ آن آب دارد و در اینجا، به‌نوعی بیانگر آن است که همۀ انسان‌ها فرزند زمین‌اند و زمین نجات‌دهندۀ همۀ آن‌هاست (همو).
کاکوتی روایت داستان دو سرباز است که شب‌هنگام و ساعتی پیش از عملیات نظامی، سرتاپا گِلی در کانالی با یکدیگر تنهایند و هویت ملی و نظامی هیچ‌یک معلوم نیست. یکی از آن‌ها زخمی است و دیگری سالم. در چنین وضعیتی، به روی‌هم اسلحه می‌کشند؛ اما تفنگ‌هایشان خالی است؛ پس با خشونت به جان یکدیگر می‌افتند. برتری با سرباز سالم است او طرف مقابل را اسیر می‌کند. دراین‌بین، نخستین حرفی که شنیده می‌شود، التماس‌های یک سرباز عراقی است. ازآنجاکه اسیر عراقی بَلد است، راه را به رزمندۀ ایرانی نشان می‌دهد. نمایش با چهار صحنه ادامه می‌یابد؛ بدین ترتیب که در بین راه، نخست، سگ‌های هار به آن‌ها حمله می‌کنند و در‌نتیجه، هر دو ناگزیر می‌شوند برای حفظ جان خود به یکدیگر کمک کنند؛ سپس، با جنازه‌ای سوخته روبه‌رو می‌شوند که نتیجۀ جنگ است و ملیتش مشخص نیست. سگ‌ها می‌خواهند جنازه را بخورند و دو سرباز با کمک هم آن را دفن می‌کنند. در ادامه، آن‌ها کنار جاده‌ای به استراحت می‌پردازند تا ببینند جاده دست نیروهای کدام طرف است؛ بدین ترتیب، فرصتی پیش می‌آید تا با یکدیگر صحبت کنند و حین گفت‌وگو مشخص می‌شود که سرباز ایرانی روستازاده‌ای کشاورز است و عراقی یک معلم. هر دو زن و فرزند دارند و تشنگی بر هر دو‌تن فشار آورده است. در این هنگام، سرباز ایرانی می‌رود و گیاهی به نام کاکوتی را از ریشه می‌چیند و هر دو از آن می‌خورند. با عبور کامیونی از جاده دو طرف جنگ آن را زیر آتش می‌گیرند. دراین‌بین، جراحت سرباز عراقی بیشتر می‌شود و سرباز ایرانی او را به دوش می‌گیرد و از معرکه می‌گریزد. درصحنۀ آخر، سرباز مجروح روی دوش رزمندۀ ایرانی می‌میرد و او با دیدن این صحنه می‌نشیند و اشک می‌ریزد (همو).
بازیگران این تئاتر عبارت‌اند از: جعفر دل‌دل‌زاده و صاحب حائری‌زاده. کاکوتی به تهیه‌کنندگی اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان یزد برای نخستین بار در ۱۳۸۴ ش، در یزد به اجرا درآمد؛ سپس، در ۱۳۸۵ ش، در جشنوارۀ دفاع مقدس کشوری شرکت کرد و در بخش‌های کارگردانی و نویسندگی، به‌ترتیب، رتبه‌های دوم و سوم را به دست آورد؛ نیز در ۱۳۸۶ ش، در آبادان و خرمشهر، به مدت بیست شب برای عموم به روی صحنه رفت. در ۱۳۸۶ ش، در جشنواره‌های ایثار یزد، شیراز و تهران نیز حضور یافت؛ همچنین، مدتی بعد به جشنوارۀ سراسری دفاع مقدس راه پیدا کرد که این مهم‌ترین حضور کاکوتی در جشنواره‌ها بود. از ۱۳۸۹ ش، کارگردان‌های دیگری نیز کاکوتی را به روی صحنه برده‌اند (همو).
مأخذ: «بیوگرافی کرامت یزدانی (اشک)» (بارگذاری: بی‌تا)، خبرگزاری شعر ایران، <ww.shereiran.ir > (دسترسی: ۲۹ دی ۱۴۰۱)؛ مرعشی، مهدی (کارگردان تئاتر کاکوتی)، مصاحبه با مؤلف، ۲۲ آبان ۱۳۹۹.
/ راضیه ساقی/