یازده، گردان، گردانی از لشکر ۸ نجف اشرف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی متشکل از رزمندگان استان یزد.
پیشینۀ تشکیل این گردان به پس از عملیات رمضان (22 تیر ۱۳۶۱، در جنوب شرقی عراق)، که سبب توقف پیشروی رزمندگان به مدت دو ماه در جبههها شد، بازمیگردد. بدین منظور فرماندهان جنگ برای برونرفت از رکود ایجادشده، به برنامهریزی عملیاتی اقدام کردند (اردستانی، ص ۳۴)، که مستلزم حضور نیروهای بیشتر و گسترش سازمان یگانهای مانوری بود. در ادامۀ همین برنامهریزی، در اوایل شهریور سال ۱۳۶۱، مرکز اعزام نیروهای استان یزد برای مشارکت بیشتر رزمندگان یزدی در جنگ، نیروهایی را در قالب سه گردان به پادگان شهید مدنی ۲ (جندیشاپور سابق) در اهواز گسیل کرد. این نیروها در تیپ ۸ نجف اشرف سازماندهی که بخشی از این نیروها، گردانی با شمارۀ ۱۱ را تشکیل دادند (فلاح). فرمانده این گردان، فتحعلی فلاح؛ جانشین اول و دوم فرمانده بهترتیب، محمدحسین حسنزاده فیروزآبادی* و مهدی بیدآبادی؛ فرماندهان گروهانها: جلیل میرعبداللهی، قاسم زارعی و حسن دهقان منشادی بودند. گردان پس از سازماندهی، در نیمۀ شهریور ۱۳۶۱، به مقری در ایستگاه حسینیه (35 کیلومتری جادۀ خرمشهر ـ اهواز) منتقل شد و در آنجا نیروهای گردان به مدت دو ماه آموزشهای گوناگونی مانند کار با سلاحها، راه کنش (تاکتیک) و تخریب را گذراندند و برای آمادگی جسمانی پیادهروی و چندین رزم شبانه اجرا کردند (فرهنگدوست، ص ۱۶۲؛ دهقان منشادی).
در ادامه با گسیل لشکر ۸ نجف اشرف (این هنگام تیپ به لشکر ارتقا یافته بود)، برای اجرای عملیات محرم به منطقۀ دهلران (جنوب ایلام)، گردان ۱۱ هم در جادۀ مهران ـ دهلران مستقر شد و تا آغاز نبرد به تکمیل آموزش نیروهایش پرداخت؛ نیز فرماندهان گردان در این مدت، از روی کالک و نقشه؛ همچنین با حضور در مناطق عملیاتی از نزدیک با مانور و منطقۀ نبرد و معبرهای وصولی به مواضع دشمن آگاه شدند (فلاح).
عملیات محرم در ۱۰ آبان ۱۳۶۱، با رمز «یا زینب(س)»، در محور عین خوش ـ زبیدات، با هدف تصرف سرپل در منطقۀ العماره (جنوب شرقی عراق)، آزادسازی ارتفاعات مرزی و ارتفاعات حمرین آغاز شد (نک: درودیان، ص ۴۲-48). در این عملیات، گردان ۱۱ مأموریتش تصرف تپۀ ۲۹۰ در جنوب دهلران در عمق منطقة نبرد و رخنه به مقر فرماندهی دشمن بود که درنتیجۀ آن، بخشی از جادۀ دشت عباس ـ دهلران از دیدوتیر دشمن خارج میشد. یک روز پیش از آغاز نبرد، گردان همراه دیگر یگانهای لشکر به نزدیک خط تماس با دشمن رفت و در حاشیۀ رودخانهای فصلی مستقر شد؛ اما بارش شدید باران و جاری شدن سیل در این رودخانه، خسارت سنگینی به گردان وارد کرد و بیشتر سلاح و تجهیزات نیروهای گردان از بین رفت. به همین دلیل به درخواست فتحعلی فلاح، گردان در این مرحله وارد عمل نشد (فلاح)؛ پسازاین، گردان به فاصلۀ یک روز تا مرحلۀ دوم عملیات بازسازی و آمادۀ نبرد شد. در ادامه با آغاز عملیات، که با ریزش باران همراه بود و ارتش عراق احتمال حملۀ رزمندگان ایران را نمیداد، نیروهای گردان هم با بهرهبرداری از این موقعیت، توانستند با کمترین تلفات به تپه ۲۹۰ رخنه، مقر فرماندهی عراق را تصرف و شماری بسیار ازجمله چهار فرمانده عراقی را اسیر کنند. گردان پس از استقرار، پاکسازی و تثبیت منطقه، حدود دو هفته ازآنجا پدافند کرد؛ سپس خط را تحویل یکی دیگر از گردانهای لشکر داد و به عقب بازگشت که با ترخیص نیروها، گردان هم منحل شد. در این عملیات، چهارده تن از نیروهای گردان شهید و همین شمار مجروح شدند (دهقان منشادی).
مآخذ: اردستانی، حسین، تنبیه متجاوز: بررسی تحولات سیاسی نظامی از تابستان ۱۳۶۱ تا فروردین ۱۳۶۷، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۷۹ ش؛ درودیان، محمد، خرمشهر تا فاو، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۹۱ ش؛ دهقان منشادی، حسن (فرمانده گروهان سوم گردان ۱۱)، مصاحبه با مؤلف،۲۰ مرداد ۱۳۹۸؛ فرهنگدوست، محمدمهدی، خطشکن کویر (خاطرات)، به کوشش محمدعلی همتی، یزد: خطشکنان، ۱۳۹۵ ش؛ فلاح، فتحعلی، (فرمانده گردان ۱۱)، مصاحبه با مؤلف، ۱۲ مرداد ۱۳۹۸.
/ هانیه دهقانی محمدآبادی/