اورنگی عصر، محمود (۳ خرداد۱۳۴۰-۷ آبان ۱۳۶۳)، فرمانده گردان (ضربت تیپ ۱۱۰ شهید بروجردی) لشکر ۳۱ عاشورا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
محمود در محلۀ مارالان شهر تبریز* به دنیا آمد. پدرش رضاقلی، در کار ساخت‌وساز ساختمان و خریدوفروش دام و مادرش فاطمه صغرا صادقپور اورنگی، خانه‌دار بود. او دو برادر و یک خواهر داشت و دومین فرزند خانواده بود (اداره ثبت‌احوال ...؛ زندگی‌نامۀ ...؛ فرهنگ...، ذیل نام، توکلی، ص ۵۲).
او در ۱۳۴۶ش مقطع ابتدایی را در مدرسه دهقان (شهید هوشیار فعلی) شروع و سپس در همان مدرسه دوره راهنمایی را سپری کرد. اول متوسطه را در رشته ریاضی فیزیک مشغول به تحصیل شد ولی در همان سال نخست، تحصیل را نیمه تمام گذاشت و ترک تحصیل کرد (اداره آموزشوپرورش ...؛ توکلی، ص ۵۲).
اورنگی‌عصر با وجود ترک تحصیل، فردی فعال بود و در مغازه مبل‌سازی پسر عمو و نقاشی پسر خاله‌اش، همزمان فعالیت داشت (همو، ص ۵۳).
با زمزمۀ آغاز انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره)، رهبر و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران در میان مردم، محمود به صفوف مبارزان انقلابی پیوست و در تظاهرات مردمی و پخش اعلامیه‌های حضرت امام خمینی(ره) ضد حکومت پهلوی دوم (۱۳۲۰-۱۳۵۷ش) شرکت نمود (همو). محمود بعد از پیروزی انقلاب اسلامی (۲۲ بهمن ۱۳۵۷) و تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در ۱۶ شهریور ۱۳۵۹، به عضویت این نهاد درآمد و برای طی دوره آموزش نظامی و مربیگری، عازم پادگان خاصبان* (پادگان سیدالشهداء(ع) وابسته به نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واقع در جاده ارومیه-تبریز) شد. او به عنوان مسئول اطلاعات و عملیات سپاه تبریز اقدامات مؤثری را انجام داد. وی شب‌ها در مساجد چهارسوق، زینبیه و عزیزآباد مارالان تبریز، ضمن آموزش ورزش‌های رزمی، بسیجیان را با اسلحه آشنا می‌کرد (سپاه ...، گواهی عضویت، گواهی اعزام به دوره؛ هنربر، ص ۴۳).
او در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی، تلاش مؤثری در مقابله با عناصر ضدانقلاب و به‌ویژه حزب خلق مسلمان در تبریز، ایفا کرد (محمدی).
با شروع جنگ تحمیلی عراق ضد ایران (۳۱ شهریور ۱۳۵۹)، محمود جزو اولین گروهی بود که برای مبارزه با ضد انقلاب به منطقۀ کردستان اعزام و برای مقابله با فعالیت‌های ضدانقلاب برای تصرف شهر پاوه، به آنجا رفت و در پاکسازی شهر از وجود ضدانقلاب تلاش زیادی انجام داد. او در خرداد ۱۳۵۹ در قالب یک گروه صد نفری عازم پیرانشهر شد و به عنوان مسؤل عملیات سپاه پیرانشهر منصوب گردید در مقابله با عناصر ضدانقلاب چند بار زخمی شد؛ اما به تبریز بازنگشت و سرپایی مداوا شد (سپاه، گواهی اعزام، گواهی مسئولیت)
اورنگی بعد از شروع جنگ تحمیلی عراق ضد ایران (۳۱ شهریور۱۳۵۹) به جبهه اعزام و در عملیات آزاد سازی سوسنگرد، ۲۶ آبان ۱۳۵۹، در جبهۀ جنوبی، با هدف شکستن حلقه محاصره و آزاد سازی شهر سوسنگرد، با سمت رزمنده؛ شرکت نمود ( همان، گواهی اعزام؛ رشید، ص ۳۸).
او در ۱۰ اسفند ۱۳۶۰، دوباره به جبهه اعزام و در عملیات‌های ذیل حضور یافت: عملیات فتح‌المبین، ۲ فروردین ۱۳۶۱، با رمز یا «زهرا(س)»، جبهۀ جنوبی، شوش و دزفول، با هدف آزادسازی منطقۀ غرب رودخانۀ کرخه و جاده دزفول – دهلران و تأمین اندیمشک، شوش، دزفول و جاده اندیمشک-اهواز با سمت فرمانده گروهان ۲ گردان شهید قاضی طباطبایی*؛ عملیات بیت‌المقدس، ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱، با رمز یا «علی‌ابن ابیطالب(ع)» جبهۀ جنوبی، غرب رودخانۀ کارون، با هدف آزادسازی شهرهای خرمشهر، هویزه و جاده هواز- خرمشهر، خارج کردن شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد و نیزجادۀ اهواز- آبادان، از بین بردن توپخانۀ دشمن و تأمین مرز بین‌المللی، با همان سمت؛ عملیات رمضان، ۲۲ تیر ۱۳۶۱، با رمز یا «مهدی ادرکنی(عج)» جبهۀ جنوبی، شرق بصره، با هدف تهدید بصره از شرق و حضور در حاشیۀ شط‌العرب، با سمت مسئول محور تیپ عاشورا؛ عملیات مسلم‌ابن‌عقیل، ۹ مهر ۱۳۶۱، با رمز «یا ابولفضل‌العباس (ع)، جبهۀ میانی، سومار با هدف آزادسازی سومار و تأمین ارتفاعات مرزی و تهدید شهر مندلی عراق، با سمت جانشین محور دوم و جانشین طرح و عملیات تیپ عاشورا (سپاه ..، منطقۀ ۵، گواهی اعزام، گواهی مسئولیت).
او در ۱۱ مرداد ۱۳۶۲ مجدداً به جبهه اعزام و در عملیات والفجر۴، ۲۷ مهر ۱۳۶۲ با رمز «یا الله»، جبهۀ شمالی، در منطقه عملیاتی سلیمانیه و پنجوین با هدف تصرف دره شیلر و پنچوین - انسداد معابرتردد ضد انقلاب، با سمت مسئول محور شرکت کرد (سپاه ...، گواهی اعزام، گواهی مسئولیت).
اورنگی در زمستان ۱۳۶۲، به دستور حمید باکری جانشین لشکر۳۱ عاشورا، راهی کردستان شد و خود را به تیپ شهید بروجردی معرفی کرد و در آنجا به فرماندهی گردان ضربت تیپ ۱۱۰ شهید بروجردی منصوب شد. او پس از چند ماه حضور در آن منطقه و مقابله با نیروهای ضد انقلاب، در یکی از مأموریت‌ها به همراه تعدادی از فرماندهان عازم منطقۀ «دشت باژار» کردستان شد که در کمین دشمن افتاد و در حین درگیری بر اثر اصابت مستقیم‌گلوله به سرش پس از ۴۸ ماه حضور مداوم در جبهه‌ها، به شهادت رسید. پیکرش پس از تشییع با شکوه در گلزار شهدای بقائیۀ مارالان* تبریز به خاک سپرده شد (همان، گواهی اعزام، گواهی مسئولیت، گواهی شهادت؛ اورنگی؛ آقاجانی؛ هنربر، ص۴۳).
شهید محمود اورنگی رزمنده‌ای بی‌باک و زبده، تیراندازی فوق‌العاده، متواضع، عاشق قرآن، نماز جماعت، مستحبات و مطیع امر ولایت فقیه بود. او عاشق سپاه پاسداران و معتقد به شرکت در جنگ تحمیلی برای بیرون راندن آن‌ها از مهین اسلامی بود. جملۀ «ما تنها یک جان داریم و آن را در طَبَق اخلاص گذاشته‌ایم و در راه انقلاب تقدیم خواهیم کرد»، همیشه ورد زبانش بود (اورنگی).
در فرازی از وصیت‌نامۀ شهید آمده است: «... والدین عزیزم، اگر بنده شهید شدم روى سنگ مزارم جوان ناکام ننویسید چرا که من با شهادت به کام خود رسیدهام» (بش).
به پاس خدمات و فداکاری شهید، کوچه‌ای در خیابان مارالان تبریز، کوی عزیزآباد، به نام وی است (اورنگی).
یاد و خاطرۀ شهید محمود اورنگی در کنگرۀ سرداران آذربایجان در ۱۳۷۲ش و نیز در کنگرۀ ملی ده هزار شهید* استان آذربایجان شرقی در آذر۱۴۰۲، در شهر تبریز، گرامی داشته شد(کنگرۀ سرداران ...؛ تحقیقات ...).
مآخذ: آقاجانی، حمید (هم‌رزم شهید)، مصاحبه با مؤلف، اردیبهشت ۱۴۰۲؛ ادارۀ آموزشوپرورش شهرستان تبریز، گواهی امتحانات، سند بی‌تا، سند بش، موجود در ادارۀ کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان آذربایجان شرقی؛ ادارۀ ثبت‌احوال شهرستان تبریز، شناسنامه، سند بش، موجود در همانجا؛ اورنگی، محمود، وصیت‌نامه، سند بی‌تا، سند بش، موجود در همانجا؛ اورنگی، یعقوب (برادر شهید)، مصاحبه با همو، اسفند ۱۴۰۱؛ تحقیقات منتشر نشدۀ کنگرۀ ملی ده هزار شهید استان آذربایجان شرقی(زندگی‌نامۀ شهید محمود اورنگی‌عصر)، بی‌تا، موجود در ادارۀ کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان آذربایجان شرقی؛ توکلی، یعقوب، فرهنگ جاودانه‌های تاریخ (زندگی‌نامۀ سرداران شهید آذربایجان)، تهران، بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، ۱۳۸۱ش؛ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استان آذربایجان شرقی، گواهی اعزام به دوره، گواهی اعزام به مأموریت، گواهی مسئولیت، گواهی مجروحیت، گواهی شهادت، سند بی‌تا، سند بش، موجود در ادارۀ کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان آذربایجان شرقی؛ فرهنگ اعلام شهدا، بنیاد شهید و امور ایثارگران آذربایجان شرقی، جلد یک مرکز مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگرا، نشر شاهد، ۱۳۹۵ش؛ کنگرۀ سرداران شهید آذربایجان، ۱۳۷۲ش، زندگی‌نامۀ شهید محمود اورنگی عصر؛ لوح، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آذربایجان‌شرقی، سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، سند بی‌تا، سند بش موجود در ادارۀ کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان آذربایجان شرقی؛ محمدی، جلال، مجلۀ میثاق، ۷ دی ۱۳۸۳، سال هفتم، شماره ۱۷۷؛ میرزایان فر، لیلا، یاری، ناصر، شیر کردستان، تبریز، نشر یاس نبی، ۱۳۸۹ش؛ هنربر، محمدتقی، یادنامۀ شهدای مربی آموزشگاه سیدالشهدا (ع) نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تبریز، ۱۳۹۰ش.