حضرتی، خلیل (13 مرداد ۱۳۳۶-22 تیر ۱۳۶۱)، سرپرست کمیتة امداد امام خمینی^(ره) شهرستان تکاب و از رزمندگان دفاع مقدس.

او در روستای شیرمرد واقع در شهرستان تکاب به دنیا آمد. پدرش خیراله، کشاورز بود (فرهنگ ... ، ذیل نام). در ۱۳۴۸ ش دوره ابتدایی را در روستای سبیل، به اتمام رساند (اسناد از کنگره سرداران و ۱۲هزار شهید استان آذربایجان غربی). اما به خاطر مشکلات مختلف از ادامه تحصیل بازماند و در امر کشاورزی به یاری خانواده شتافت. با وجود ترک تحصیل به خاطر علاقه خاص به قرآن کریم، کلام خدا را آموخت و با آن مأنوس شد. او سعی کرد علاوه بر حضور فعال در جلسات قرآن، در مراسم و برنامه‌های مذهبی نیز حاضر شود (همان). در ۱۳۵۶ ش ازدواج کرد و صاحب یک پسر و دو دختر شد (فرهنگ، همان‌جا).

حضرتی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با پیامامام خمینی (ره)، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران،  و قیام تاریخی‌اش آشنا شد و در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی شهر تکاب از قبیل راهپیمایی‌ها و تظاهرات بر بر ضد رژیم پهلوی شرکت کرد (همان‌جا).

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در جریان غائلة حزب خلق مسلمان در تبریز در دی ۱۳۵۸ از سپاه هشترود به تبریز اعزام ‌شدند و ساختمان حزب خلق مسلمان را از وجود آشوبگران آن حزب پاکسازی کردند (« شهادتش ... ، بش»). پسازآن، هنگامی که مرزهای کشور اسلامی با حضور عناصر تجزیه طلب ضدانقلاب نا امن شد. در حمله شبانه حزب دمکرات در ۱۳۵۸ ش به روستای شیرمرد، ۳۰ کیلومتر راه را پیاده در دل شب پیمود و خود را به تکاب رساند و همانجا تقاضای تشکیل پایگاهی را در روستای شیرمرد کرد. افشاگریهای او بر علیه حزب دمکرات و تلاش‌هایش در بالابردن سطح آگاهی و فرهنگ مردم زادگاهش، او و خانواده‌اش را مورد تهدید جدی گروهک‌ها قرارداد تا آنجا که به قصد دستگیری، او را تعقیب کرده و نقشه حمله شبانه به منزل وی طراحی شد، اما همان شب خانواده‌اش را به تکاب منتقل کرد و نقشه آنان را خنثی نمود (اسناد از کنگره سرداران و ۱۲هزار شهید استان آذربایجان غربی).

حضرتی در ۱۳۵۸ ش با تشکیل کمیتة امداد امام خمینی(ره) به آن کمیته پیوست و سرپرستی آن را با این شرط که در عملیات‌های سپاه تکاب بر ضد عناصر تجزیه طلب شرکت خواهد کرد، پذیرفت (غفاریان؛ زارعی). اما طغیان ضد انقلاب و ایجاد نا امنی و ظلم و ستم آنان به مردم منطقه، باعث شد  برای مبارزه با این گروهها در ۱۳۵۹ ش به عضویت رسمی سپاه تکاب درآید (همو). حدود هشت ماه تمام با محمدتقی صادقی فرمانده عملیات سپاه تکاب (شهادت: ۱۳۶۰) با نیروهای مسلح حزب دمکرات مبارزه نمود. آنها همیشه در خط مقدم بودند و به خاطر نابودی دشمن خود را به خطرناکترین مناطق می‌رساندند (همو). در تیرماه ۱۳۶۰ ش در منطقه شاه بُلاغ از ناحیه زانوی پای راست زخمی شد. بعد از مدتی که در بیمارستان تهران بستری بود، به تکاب برگشت («حاج ... »، بش؛ زارعی) و پس از بهبودی نسبی دوباره به مبارزه با دشمنان انقلاب پرداخت (همو؛ صادقی و دولتی، ص ۲۴۳). حضرتی در ۱۳۵۹ تا۱۳۶۰ مسئول اعزام نیروی سپاه تکاب هم بود (همان‌دو، ص ۵۳۰). در عملیات‌های سپاه تکاب حضوری فعال داشت. یک روز قبل از آخرین عملیات در حال رانندگی با خودرو مسلح به کالیبر ۵۰ تصادف کرد و به شدت زخمی شد. اما برای شرکت در پاکسازی منطقه سُورسات از عناصر ضدانقلاب، از بستر برخاست. مخالفت اطرافیان نتوانست او را از شرکت در این درگیری بازدارد (اسناد از کنگره سرداران و ۱۲ هزار شهید استان آذربایجان‌غربی).

حضرتی سه روز قبل از عملیات پاکسازی جاده تکاب -  شاهین‌دژ، خود را برای شهادت آماده کرده بود. در دفتر عملیات نشست. وصیتنامه‌اش را نوشت، وسایلی را که در کُمد داشت جدا کرد، آنهایی که مال خود بود به منزل برد و وسایل کمیته امداد را تحویل داد. در آن عملیات نیروهای بسیجی در تپه مشرف به روستای سانجود واقع در جاده تکاب – شاهین‌دژ در محاصره گروهک‌ها قرارگرفتند. حضرتی و سایر رزمندگان سپاه تکاب به دشمن هجوم برده و زیر رگبار مسلسل، شجاعانه محاصره را شکستند. این دلاوری در ۲۱ رمضان ۱۴۰۲ هجری، قمری (روز شهادت حضرت امیر المومنین علی(ع)) اتفاق افتاد. در این نبرد بر اثر شلیک عناصر حزب دمکرات و اصابت تیر به سر، حضرتی و پاسدار قربانعلی یادگاری (1361 ش) به شهادت رسیدند (فرهنگ، همان‌جا ؛ صادقی و دولتی، ص ۲۴۳). 

پیکر پاک شهید حضرتی پس از تشییع جنازه در گلزار شهدای شهر تکاب به خاک سپرده شد (اسناد از کنگره سرداران و ۱۲هزار شهید استان آذربایجان غربی).

شهید خلیل حضرتی سعی کرد علاوه بر حضور فعال در جلسات قرآن در مراسم و برنامه های مذهبی نیز حاضر شود. توجهش به ادای فرایض دینی مخصوصاً در اول وقت، ستودنی بود (اسناد از کنگره سرداران و ۱۲هزار شهید استان آذربایجان غربی). قلب آکنده از مهرش در همیاری به مردم به ویژه نیازمندان، دست سخاوت او را در عین نیاز و مشکلات مالی خویش، به سوی دیگران گشود، تا جایی که حتی دریافتی ماهانه خود از سپاه را به محرومین می‌بخشید. در حادثه‌ای توسط نیروهای ضد انقلاب، منزل ایشان به آتش کشیده‌شد و برخی از اموالش غارت شد. هزینه غرامت را که از سوی نماینده دادستانی به او پرداخت شده بود، به شماره حساب ۲۲۲ شهید رجایی جهت کمک به جنگ زدگان واریز نمود (اسناد از کنگره سرداران و ۱۲ هزار شهید استان آذربایجان غربی).

حضرتی وقتی به درب منازل مددجویان کمیته امداد می‌رفت اول درب را می بوسید، سپس اذن ورود می‌خواست و با احترام و تکریم خاصی وارد منزل ایتام و فقرا می‌شد و اگر خودرو نبود با حمل بار توسط چهارپایان و با پای پیاده در حالیکه عصا بدست داشت، چندین کیلومتر پیاده‌روی کرده و برای آنان خواروبار می‌برد (اسناد از کنگره سرداران و ۱۲هزار شهید استان آذربایجان غربی).

حضرتی به خانه شهدا می‌رفت و فرزندان آنها را نوازش می کرد و در حین این کار اشک از چشمانش جاری می‌شد مخصوصاً شب‌های جمعه بر مزار شهدا حاضر می‌شد و دعا می‌کرد که هرچه زودتر شهادت نصیبش شود. شهادت از اول به ایشان الهام شده‌بود. از زندگی دنیوی و مادیات چشم پوشید و همیشه این دعا ورد زبانش بود: « خدایا! ما را از شر شیطان و از مقام پرستی و هواهای نفسانی دور نگه دار و ما را راهنمایی فرما... (صادقی). او همیشه با وضو وارد محل کار می‌شد. در جلسات قرآن در روابط عمومی سپاه سرموقع حاضر می‌شد و همواره بهترین قاری مجلس بود و همیشه می‌گفت: ما مسلمانان نباید هرگز از این دو امانت؛ قرآن و عترت آل یاسین جدا شویم (اسناد از کنگره سرداران و ۱۲ هزار شهید استان آذربایجان‌غربی).

در بخشی از وصیت شهید حضرتی چنین آمده‌است: «دوستان عزیز مبادا در حالت غفلت بمیرید، زیرا علی(ع) در محراب شهید شد و مبادا بی‌تفاوت بمیرید که علی اکبر(ع) در راه حسین(ع) و با هدف شهید شد. ای برادران نکند در رختخواب گرم ذلت بمیرید زیرا حسین(ع) در میدان نبرد شهید شد» (بش).

تاکنون چندین یادواره در مورد شهدای روستای شیرمرد تکاب برگزار شده و از ایثار و جانفشانی شهیدان به خصوص خلیل حضرتی تجلیل به عمل آمده ‌است («دیدار ... »، بش؛ «یادواره ... »، بش).

مآخذ: «حاج حسن بحری؛ شهیدی که در شب عروسی‌اش راهی مبارزه با ضد انقلاب‌ها شد»، (بارگذاری: ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰) خبرگزاری میزان، https://www.mizanonline.ir> < (دسترسی: ۲۸ تیر۱۴۰۳)؛ حضرتی، خلیل، وصیت‌نامه، سند بی‌تا، سند بش، موجود در  اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان آذربایجان غربی؛ «دیدار فرمانده بسیج تکاب با خانواده شهیدان حضرتی و پرچمی» (بارگذاری: ۱۲ شهریور ۱۴۰۱)، خبرگزاری بین المللی قرآن، <https://orumiyeh.iqna.ir> (دسترسی: ۲۹ تیر ۱۴۰۳)؛ زارعی، احمد، زندگی‌نامة شهید خلیل حضرتی، سند مورخ ۱۳۸۷ ش، سند بش، موجود درکنگرة سرداران و دوازده هزار شهید استان آذربایجان غربی؛ «شهادتش را قاطعانه خبر داد، خاطرات احمد زارعی (هم‌رزم و دوست شهید)»، (بارگذاری: ۲۳ تیر ۱۳۹۷)، نوید شاهد آذربایجان غربی،<https://urmia.navideshahed.com> (دسترسی: ۳۰ تیر ۱۴۰۳)؛ صادقی، جلال، زندگی‌نامة شهید خلیل حضرتی، سند مورخ ۱۳۸۷ ش، سند بش، موجود درکنگرة سرداران و دوازده هزار شهید استان آذربایجان غربی؛ صادقی، جلال و محمود دولتی، مجاهدت‌های خاموش در سیمای مقاومت تکاب، ارومیه: کتاب خوبان، ۱۳۹۳ ش؛ غفاریان، علی اوسط، زندگی‌نامة شهید خلیل حضرتی، سند مورخ ۱۳۸۷ ش، سند بش، موجود درکنگرة سرداران و دوازده هزار شهید استان آذربایجان غربی؛ فرهنگ اعلام شهدا: استان آذربایجان غربی، به کوشش مرکز مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران، تهران: شاهد، سال چاپ ۱۳۹۵ ش؛ «یادواره شهدای روستای شیر مرد تکاب» (بارگذاری: ۸ مهر ۱۴۰۱؛ ۱۳ دی ۱۳۵۹)، خبرگزاری صدا و سیما ،https://www.iribnews.ir> < (دسترسی: ۲۹ تیر ۱۴۰۳).

 / مجید مظهرصفاری/