شهدای گمنام بوستان ولایت پاتاوه،یادمان،   بنایی در مرکز بوستان ولایت در غرب شهر پاتاوه واقع در شمال استان کهگیلویه و بویراحمد.

پیشنهاد دفن شهدای گمنام در شهر پاتاوه توسط امام جمعه این شهر، حجت الاسلام سید نورالله افشار در ۱۲ آذر ۱۳۹۳ در جلسه شورای اداری بخش پاتاوه که با حضور مسئولین آن از جمله شهردار، محمد آبدار، بخشدار، احسان دانشی اصل، رئیس شورای اسلامی، رضا دلشادیان، مسئول حوزه مقاومت بسیج، باقر پسنده و فرمانده نیروی انتظامی بخش پاتاوه محمد لطیف جهانبخش مطرح و درخواست آن توسط دفتر امام جمعه این شهر به ادارة کل حفظ و نشر ارزش های دفاع مقدس استان کهگیلویه و بویراحمد ارسال  شد(دفتر امام جمعه پاتاوه...، بش).

موضوع توسط اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس استان از بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس که مسئولیتش همزمان برعهده مسئول کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح سردار سرتیپ پاسدار سید محمد باقر زاده بوده پیگیری شد. در پاییز همان سال در سفری که سردار باقرزاده به استان کهگیلویه و بویراحمد داشت با انتخاب محل خاکسپاری شهداء در بوستان ولایت با دفن دو شهید موافقت کردند. علی رغم اینکه این مکان در ابتدا مورد نظر نبود و مکان دفن شهداء بر روی تپه ای در شمال شهر پاتاوه در نظر گرفته شده بود ولی بنا به پیشنهاد سردار سید محمد باقر زاده و با همراهی امام جمعه پاتاوه و سایر متولیان امر تدفین شهدای گمنام، این بوستان به عنوان محل دفن شهدا در نظر گرفته شد(کرامت ،بش؛ دانشی اصل، بش).پس از این موافقت، در ۹ اسفند همان سال گواهی شهادت دو شهید گمنام جهت تدفین در شهر پاتاوه توسط ستاد معراج الشهدای مرکز صادر گردید(ستاد معراج الشهداء مرکز...، بش).

در ۱۳ اسفند ۱۳۹۳ مصادف با سالروز شهادت حضرت فاطمه الزهرا (س) مراسم تشییع شهدای گمنام با حضور مردم و برخی از مسئولین شهری و استانی اعم از دولتی و نظامی ابتدا در یاسوج (مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد) و پس از آن مراسم تدفین در پاتاوه با حضور  حجت الاسلام صفدر پناهی، رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه استان و حجت الاسلام سید نورالله افشار امام جمعه این شهر برگزار شد( دانشی اصل، بش).

سنگ نبشته های دو شهید گمنام حاکی از این است که یکی از آنها ۲۳ ساله در سال ۱۳۶۵ ش توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از طریق لشکر ۳۲ انصار الحسین به جبهه ها اعزام و در همان سال در پدافند از جزیره مجنون واقع در تالاب هورالعظیم مفقود و در  12 آذر ۱۳۹۳ پیکرشان کشف شد. شهید دیگر نیز ۲۰ ساله که در سال۱۳۶۶ش توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران به جبهه اعزام شده و در همان سال در زبیدات( در روی سنگ قبر به اشتباه زبیداد نوشته شده است) درشمال استان العماره واقع در شرق عراق به شهادت رسیده و پیکرشان نیز  در ۲۳ دی ۱۳۹۳ کشف شده است(ستاد معراج الشهداء مرکز...، بش).

پس از تامین اعتبار توسط سازمان برنامه و بودجه استان طراحی و سپس اجرای سازه یادمان شهدای گمنام پاتاوه  در ابتدای سال ۱۳۹۶ش  آغاز و با الگو پذیری از معماری ایرانی و اسلامی زیر نظر مهندسین عمران و معماری رضا لطیف پور و مرتضی علیزاده انجام و تا پایان همان سال به بهره برداری رسید ( لطیف پور، بش).

یادمان  شهدای گمنام پاتاوه به شکل مربع و در ابعاد ۲/4×2/4 متر و ارتفاع از کف زمین تا نوک گنبد ۹ متر، دارای سازه بتنی که اطراف آن با بتن کار شده است( گوهری، بش). این یادمان دارای چهار ستون به ارتفاع ۵ متر و چهار ورودی طاقی شکل به عرض ۱/3 متر می باشد که از دو قوس متصل به هم ایجاد و فضای بالای آنها با کاشی های لعابدار تزئین شده است(تحقیقات میدانیمهرابی). ورودی شمالی یادمان دارای رمپ و سایر ورودی ها دارای سه پله به خیز۱۸ سانتی متر با سنگ تیشه ای ارسنجان اجرا شده اند. در سردر  ورودی شمالی قابی اجراء شده که دور تا دور آن با آجر نما هره چینی شده است و آیه ۱۶۹ سوره مبارکه آل عمران:« وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلُوا فی‏ سَبیلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ» با خط ثلث بر روی کاشی های لعابدار نوشته شده است. در پیشانی ورودی غربی نیز به همین شکل کار شده و جمله معروفعبارتی از امام خمینی (ره): «همین تربت پاک شهیدان است که تا قیامت مزار عاشقان، عارفان و دلسوختگان و دار شفای آزادگان خواهد بود» آمده است(صحیفه نور، ج۲۱، ص ۹۲ و۹۳-93). در پیشانی ورودی غربی و جنوبی نیز عبارت :«گلزار شهدای گمنام پاتاوه » با کاشی و به خط نستعلیق نوشته شده است(مهرابیمشاهدات میدانی).

ستونها تا ارتفاع یک متری با سنگ سفید معمولی، یالهای آنها با آجر نما هره چینی و سطوح آنها با کاشی های لعابدار اسلامی منقش به اسماءالله با خط ثلث کار شده است.کف یادمان با سنگ سفید معمولی و سنگ قبرها از جنس گرانیت مشکی  با ضخامت  5 سانتی متر که حاشیه بالا و پائین آنها توسط گلهایی حکاکی و تزیین شده و مشخصات شهداء نیز با خط نستعلیق بر روی سنگ قبرشان نوشته شده است. در قسمت بالای هر سنگ قبر عبارت « بسم رب الشهداء و الصدیقین»با خط ثلث و سپس عبارت «شهید گمنام» به رنگ قرمز و با خط نستعلیق حکاکی شده است. نمای زیر سقف به صورت مسطح به ابعاد ۱/3 × 1/3  متر با کاشی های لعابدار اسلامی به نقش شمسه های ۱۲ پر که نماد شیعه اثنی  عشری است نیز اجراء شده اند (تحقیقات میدانیمهرابی). گنبد یادمان از فلز استیل طلایی ۶/ میلی متر که ارتفاع آن از پشت بام تا نوک گنبد ۴ متر می باشد بصورت جداگانه مونتاژ و بر روی سقف یادمان که از تیرچه بلوک می باشد اجراء شده است(لطیف پور، بش ). در نوک میله گنبد نام  «الله» از جنس استیل به رنگ طلایی و پایین تر از آن پرچم فلزی سبز رنگ با حاشیه سفید نصب شده است که یک طرف آن «لا اله  الا الله» و طرف دیگر آن «محمد رسول الله» با خط ثلث نوشته شده است. دور تا دور قسمت بالای گردن استوانه ای گنبد نوار سبز رنگی اجراء شده است که حاشیه آن با تکرار پی در پی نام مقدس پیامبر بزرگ اسلام «محمد» به رنگ زرد کادر بندی شده است. بر روی این نوار سبز رنگ داخل کادر بعد از ذکر «بسم الله الرحمن الرحیم» آیه الکرسی با خط ثلث نوشته شده است. دور تا دور نوار سبز رنگ یک نوار نقره ای رنگ قرار دارد(مشاهدات میدانیمهرابی). کاشی ها، سنگ قبرها و گنبد یادمان در کارگاه کاشی سازی و معماری اماکن مذهبی قائم اصفهان با مدیریت سید محمدرضا و برادرش سید احمد رضا هاشمی شیخ شبانی در اصفهان ساخته و مراحل نصب آنها نیز توسط خودشان انجام شده است(هاشمی شیخ شبانی،بش). 

بوستان ولایت پاتاوه به سبب قرار گرفتن رودخانه بشار در غرب و پل پاتاوه مربوط به دوره ساسانیان در ضلع جنوبی آن دارای جاذبه های گردشگری و تفریحی می ‌باشد(سازمان ...برنامه آمایش سرزمین شهرستان دنا، ۴۵:۱۳۹۸،ص ۴۵).

امکانات رفاهی برای زائران نظیر سرویس بهداشتی، پارکینگ، روشنایی(چهار برج نور) و پارک کودک نیز از در پارک موجود است(آبدار،بش).

در صورت مساعد بودن شرایط جوی، در کنار یادمان در مناسبتهای مختلف مذهبی و ملی مثل ایام شهادت و ولادت ائمه اطهار(ع) برنامه هایی نظیر زیارت عاشورا، دعای عرفه در روز عرفه، یادواره های شهداء و همچنین فراخوانی های گردان های بسیج در این یادامان انجام می شود(مطهری،بش).

مآخذ: علاوه بر قرآن کریم؛ آبدار، محمد(شهردار پاتاوه)، مصاحبه با مولف،۱۱دی۱۳۹۹ ؛ امام خمینی، روح الله( رهبر انقلاب اسلامی ایران)، صحیفه نور، ج۲۱، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1379 ش؛ دانشی اصل، احسان(بخشدار وقت پاتاوه)، مصاحبه با مولف ،۹دی ۱۳۹۹؛ دفتر امام جمعه پاتاوه،«درخواست تدفین شهید گمنام»، سند مورخ ۱۲آذر۱۳۹۳، پرونده یادمان شهدای گمنام بوستان ولایت پاتاوه ، موجود در ادارة کل حفظ و نشر ارزش های دفاع مقدس استان کهگیلویه و بویراحمد؛  سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کهگیلویه و بویراحمد، . معاونت برنامه‌ریزی، برنامه آمایش سرزمین شهرستان دنا، تهران: سازمان برنامه و بودجه ۱۳۹۸ش ؛ ؛ دفتر امام جمعه پاتاوه،«درخواست تدفین شهید گمنام»، سند مورخ ۱۲آذر۱۳۹۳، موجود در ادارة کل حفظ و نشر ارزش های دفاع مقدس استان کهگیلویه و بویراحمد؛ ستاد معراج الشهداء مرکز،«گواهی شهادت»، سند مورخ ۹ اسفند۱۳۹۳، پرونده یادمان شهدای گمنام بوستان ولایت پاتاوه ، موجود در همانجا؛ کرامت، سید علی نقی(مدیر  هنری و سینمایی اداره کل حفظ و نشر ارزش های دفاع مقدس استان کهگیلویه و بویراحمد)، مصاحبه با مولف، ۲۰ دی ۱۳۹۹؛ گوهری فر، سید صابر(کارشناس عمران و نقشه برداری )، مصاحبه با مولف،۱۳مرداد ۱۳۹۹؛ مطهری، عنایت(از فرماندهان  حوزه مقاومت بسیج پاتاوه)، مصاحبه با مولف،۲۵مهر ۱۳۹۹؛  مهرابی، رضا، مشاهدات میدانی؛ هاشمی شیخ شبانی، سید محمد رضا(کاشی ساز و کاشی کار )، مصاحبه با مولف ،۱۵اسفند ۱۳۹۸.؛ آبدار، محمد(شهردار پاتاوه)، مصاحبه با مولف،۱۱دی۱۳۹۹ ؛ دانشی اصل، احسان(بخشدار وقت پاتاوه)، مصاحبه با مولف ،۹دی ۱۳۹۹؛کرامت، سید علی نقی(مدیر هنری و سینمایی اداره کل حفظ و نشر ارزش های دفاع مقدس استان کهگیلویه و بویراحمد)، مصاحبه با مولف، ۲۰ دی ۱۳۹۹.

/ رضا مهرابی /