برهان، غلامرضا (25 اردیبهشت ۱۳۴۲-17 دی ۱۳۶۵)، معاون یکی از گروهان‌های گردان مالک اشتر تیپ مستقل پیادة ۱۸ الغدیر نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
غلامرضا برهان در شهر مِهریز*، در جنوب استان یزد*، در خانواده‌ای مذهبی و متدین متولد شد. پدرش، محمدحسین، روحانی و از مبارزان نهضت امام خمینی (ره)، رهبر انقلاب و بنیان‌گذار جمهوری اسلای ایران، بر ضد حکومت پهلوی بود که از راه کشاورزی، امرار معاش می‌کرد و مادرش، رقیه حیدری، مکتب‌خانه داشت و به کودکان قرآن می‌آموخت. غلامرضا فرزند آخر بود و سه خواهر و دو برادر هم داشت. پیش از ورود به دبستان، قرآن را نزد مادر فراگرفت. دورۀ ابتدایی را در دبستان شیخ طوسی گذراند و در کنار درس، به هم‌کلاسی‌هایش قرآن نیز می‌آموخت. پس از گذارندن دورة راهنمایی در مدرسة ملک‌الشعرا (شهید علیرضا طباطبایی کنونی) به دبیرستان آیت‌الله کاشانی وارد شد، اما به‌سبب حضور در جبهة جنگ، تحصیلش نیمه‌تمام ماند (ادارة ثبت‌احوال ... ؛ فرهنگ ... ، ذیل نام؛ ادارة آموزش‌وپرورش ... ).
فعالیت سیاسی او از پانزده‌سالگی، هم‌زمان با اوج‌گیری مبارزات ملت ایران بر ضد حکومت پهلوی دوم، آغاز شد که از آن جمله می‌توان به راهنمایی، جهت‌دهی و سازمان‌دهی دانش‌آموزان در راه‌پیمایی‌ها و تجمعات دانش‌آموزی و پخش اعلامیه‌های امام خمینی (ره) و شب‌نامه اشاره کرد (برهان، زهرا).
او پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در سمت خبرنگار، با روزنامة جمهوری همکاری کرد و با تشکیل پایگاه مقامت بسیج شهید باهنر مهریز در۱۳۶۰ ش، به عضویت شورای این پایگاه درآمد (همو).
او در ۱۵ مهر ۱۳۶۰، برای گذراندن دورۀ آموزش عمومی نظامی به مدت یک ماه به پادگانی در شهرکرد رفت؛ سپس در عملیات فتح‌المبین (2 فروردین ۱۳۶۱)، در جبهة جنوبی، شوش و دزفول با هدف آزادسازی منطقة غرب رودخانة کرخه و جادة دزفول ـ دهلران و تأمین اندیمشک، شوش، دزفول و جادة اندیمشک ـ اهواز، با سمت بی‌سیم‌چی شرکت کرد. در ادامه، در عملیات والفجر مقدماتی ( 17 بهمن ۱۳۶۱)، در جبهة جنوبی، شمال چزابه، به‌منظور پیشروی به‌سوی العمارة عراق و تهدید آن از شرق، معاون دسته در گردان علی بن ابیطالب* لشکر ۸ نجف اشرف را بر عهده گرفت (تحقیقات ... ، بش؛ سپاه ... ، فرم تطبیق ... ).
بعد از این عملیات، او به‌منظور ترویج و انتقال برخی مسائل مربوط به دفاع مقدس، روایت حماسه‌های رزمندگان در جبهه‌ها، تشویق دیگران برای حضور در جبهه و تکمیل تحصیلاتش، به مهریز بازگشت و در ۱۳۶۳ ش، در رشتة علوم تجربی، دیپلم گرفت؛ پس‌ازآن، در کنکور سراسری شرکت کرد و در رشتة آموزش ابتدایی دانشگاه تربیت‌معلم پسرانة شهید دکتر پاک‌نژاد یزد پذیرفته شد (همان، معرفی‌نامه ... ، فرم تأیید ... ).
غلامرضا مدتی بعد به جبهه بازگشت و با سمت فرمانده دستة گردان امام حسین(ع)* تیپ مستقل پیادة ۱۸ الغدیر* در عملیات بدر (20 اسفند ۱۳۶۳)، در جبهة جنوبی، تالاب هورالهویزه (هورالعظیم، غرب دشت آزادگان) با هدف قطع جادة بصره ـ العمارة عراق و تهدید بصره اجرا شد، شرکت کرد (سپاه، فرم تطبیق؛ تحقیقات، بش).
او در آخرین مأموریت خود در تابستان ۱۳۶۵ ش، در خط پدافندی در منطقة فاو (جنوب شرقی عراق)، معاونت یکی از گروهان‌های گردان مالک اشتر را بر عهده گرفت و سرانجام، در همین منطقه، براثر اصابت ترکش به شکم، صورت و کمرش به شهادت رسید. پیکرش را در گلزار شهدای بغدادآباد عُلیای مهریز به خاک سپردند (ستاد ... ).
او در خوش‌خلقی و خوش‌رفتاری، منحصربه‌فرد بود و در همۀ عرصه‌ها، پرجوش‌وخروش و شجاع عمل می‌کرد. در جبهه، دعاها را با صدای دلنشینش می‌خواند و دوستانش از دعا‌خواندنش بسیار استقبال می‌کردند (نک: شقایق‌ها ... ، ص ۴۳۰).
در بخشی از وصیت‌نامۀ شهید آمده است: «انقلاب اسلامی ما به رهبری فرزند رسول خدا و رهرو راستین حضرت علی (ع)، یعنی امام مستضعفان، خمینی [ره] بت‌شکن، موهبتی بس عظیم بود که خداوند سبحان به همة ما ارزانی داشت و هدفش جز پیشبرد اسلام چیزی نیست. اینک به همة مردم سفارش می‌کنم که قدر انقلاب و جمهوری اسلامی را دانسته و هر چه در توان دارند، در حفظ و نگهداری آن بکوشند. قدر رهبر را دانسته و دست از شعار‌دادن بردارند و به عمل بپردازند» (ص ۵۲).
مآخذ: ادارة آموزش‌وپرورش شهرستان مهریز، گواهی‌نامة پایان تحصیلات دورة متوسطه، سند مورخ خرداد ۱۳۶۳، سند بش، موجود در اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان یزد؛ ادارة ثبت‌احوال شهرستان مهریز،
شناسنامه، سند مورخ ۲۰ اردیبهشت ۱۳۴۵، سند بش، موجود در همان‌جا؛ برهان، زهرا (دختر برادر شهید)، مصاحبه با مؤلف، ۵ دی ۱۳۹۸؛ برهان، غلامرضا، «وصیت‌نامه»، سنگرسازان شاهد (زندگی‌نامۀ شهدای جهاد سازندگی استان یزد) محمدرضا کلانتری سرچشمه، تهران: اداره‌کل امور ایثارگران وزارت جهاد کشاورزی، ۱۳۹۶ ش؛ تحقیقات منتشر‌نشدة کنگرة بزرگداشت سرداران و چهارهزار شهید استان یزد (دفتر اطلاعات فردی شهید غلامرضا برهان)، 1384 ش، موجود در اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان یزد؛ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استان یزد، فرم تأیید خدمت، سند مورخ ۱۳۶۴ ش، سند بش، موجود در همان‌جا؛ همان، فرم تطبیق ایثارگران، سند بی‌تا، سند بش، موجود در همان‌جا؛ همان، معرفی‌نامة رزمندگان، سند مورخ ۱۳۶۱ ش، سند بش، موجود در همان‌جا؛ ستاد معراج شهدا، گواهی شهادت، سند مورخ ۱۳۶۵ ش، سند بش، موجود در همان‌جا؛ شقایق‌های آسمانی (یادنامة ۳۱۳ شهید خونین‌بال شهرستان مهریز)، به کوشش ستاد یادوارة سرداران و ۳۱۳ شهید شهرستان مهریز، یزد: وصال، ۱۳۸۹ ش؛ فرهنگ اعلام شهدا: استان یزد، به کوشش مرکز مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران، تهران: شاهد، ۱۳۹۵ ش.
/ محمدحسین زارع زردینی/