پایداری، جشنوارۀ شعر،  سلسه‌جشنواره‌های شعر مقاومت و دفاع مقدس در استان یزد.

این سلسله‌جشنواره‌های شعر مقاومت و دفاع مقدس به همت اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان یزد و با همکاری سازمان‌ها و نهادهای استان (اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی*، بنیاد شهید و امور ایثارگران*، صداوسیمای مرکز یزد*، جمعیت هلال‌احمر*، سازمان بسیج هنرمندان و حوزۀ هنری) در هشت دوره از ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۹ ش برگزار شد. هدف از برگزاری این سلسله‌جشنواره‌ها بهره‌مندی از توانمندی‌های شاعران استان در خلق آثاری ارزشمند برای حفظ ارزش‌های دفاع مقدس و انتقال آن به نسل آینده در قالب زبان ادبی (نک: هجبری، ص ۱۲) و موضوعات مدنظر آن هم در سه حوزة دفاع مقدس و جنگ تحمیلی، عاشورا و مقاومت فلسطین و لبنان بوده است.

نخستین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس استان یزد در ۷ آبان ۱۳۸۶ برگزار شد. بعد از فراخوان، حدود ۴۵۰ قطعه شعر به دبیرخانة جشنواره رسید (نک: محمدی، ص ۱۳). آثار منتخب جشنواره در کنار گزیده‌ای از آثار فرستاده‌شده، در قالب کتابی با نام چشم‌های شرجی در ۱۳۸۷ ش به چاپ رسید. نام کتاب برگرفته از غزل «چشم‌های شرجی» سرودۀ عالیه مهرابی مریم‌‌آبادی از برگزیدگان این دورۀ جشنواره است که بیشترین شمار غزل را هم در این کتاب دارد (جشنواره ... ، چشم‌ها ... ، ص ۳۹-40). فصل‌ها این اثر عبارت‌اند از: دفاع مقدس، عاشورا و مقاومت ملل که فصل دفاع مقدس بیشترین شعر را در بردارد؛ همچنین، بیشتر اشعار در قالب غزل و رباعی سروده شده‌اند که شمار آن‌ها به‌ترتیب، ۶۹ و ۶۳ است، افزون‌بر این‌ها، شعرهایی در قالب مثنوی، دوبیتی، چهارپاره، سپید نیز وجود دارد (همان، ص ۲۰۰-210).

دومین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس در ۱۵ آبان ۱۳۸۷ در سالن جمعیت هلال‌احمر یزد برگزار شد. پس از فراخوان اداره‌کل حفظ آثار، حدود ۴۵۰ قطعه شعر به دبیرخانۀ جشنواره، مستقر در اداره‌کل حفظ آثار ارسال شد که از این شمار، ۸۸ شعر از ۷۶ شاعر در کتابی با نام بوی تمشک در ۱۳۸۸ ش به چاپ رسید (اخلاقی، بو ... ، ص ۱۱). نام کتاب برگرفته از غزل «مشق مریم» سرودۀ طیبه سلمانی‌نژاد مهر‌آبادی با موضوع دفاع مقدس است (جشنواره، بو، ص ۷۵). این کتاب فاقد ساختاربندی است و ترتیب اشعار براساس نام خانوادگی شاعران آمده است. این کتاب، ۵۳ غزل، ۱۱ رباعی و ۷ مثنوی را شامل می‌شود که موضوع بیشتر آن‌ها دفاع مقدس است (همان، ص ۱۳-167).

سومین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس در ۶ آبان ۱۳۸۸ برگزار شد. پس از فراخوان، درمجموع، ۴۲۵ قطعه شعر از ۱۳۳ شاعر دریافت شد که از این شمار، ۶۴ قطعه شعر در کتاب زخم تصویر در ۱۳۸۹ ش به چاپ رسید (اخلاقی، زخم ... ، ص ۱۳). این کتاب در سه بخش تنظیم‌شده است؛ بخش اول با موضوع شعر دفاع مقدس با نام «رهاورد شهادت» بیشترین حجم کتاب را در بردارد و شامل ۲۵ غزل، ۸ رباعی، ۴ سپید، ۳ چهارپاره، ۱ مثنوی و ۳ شعر در قالب‌های دیگر در حوزۀ کودک است (جشنواره، زخم ، ص ۱۵-79). بخش دوم با موضوع شعر مقاومت با نام «تصنیف‌های سنگی» شامل هشت غزل، دو شعر سپید و یک مثنوی است (همان، ص ۸۰-100). بخش سوم با موضوع شعر عاشورا با نام «غزل‌های پرپر» شش غزل، دو رباعی و یک مثنوی را در بردارد (همان، ص ۱۰۱-113).

چهارمین جشنوارۀ استانی شعر دفاع مقدس به‌سبب‌ هم‌زمانی با نوزدهمین کنگرۀ سراسری شعر دفاع مقدس در ۴ و ۵ اسفند ۱۳۸۹ در یزد برگزار نشد؛ اما آثار دریافت‌شده پس از اعلام فراخوان، در کتابی با نام همسایه با سرو در اسفند ۱۳۸۹، به چاپ رسید (مهرابی مریم‌آبادی‌، مصاحبه ... ). نام کتاب برگرفته از غزلی با نام کوله‌بار آسمان سرودۀ راشد خدایی در وصف پیامبر اسلام (ص) است (جشنواره، همسایه ... ، ص ۲۰). این کتاب چهار بخش دارد؛ بخش اول کتاب، «سرزمین نخل‌ها»، با موضوع دفاع مقدس شامل ۲۲ غزل، ۸ شعر سپید، ۵ رباعی و ۳ چهارپاره است (همان، ص ۱-49). بخش دوم با «آینه در آینه»، شامل اشعار دفاع مقدس با بهره‌گیری از مضامین و مفاهیم عاشورایی یازده غزل، یک شعر سپید و یک چهارپاره را در بردارد (همان، ۵۳-68). بخش سوم با نام «طعم زیتون» با موضوع شعر مقاومت ملل شامل نه غزل، چهار شعر سپید و یک چهارپاره است (ص ۷۱-88). بخش آخر با نام «یادگار بابا» با موضوع شعر دفاع مقدس کودک و نوجوان، شش شعر در قالب چهارپاره را شامل می‌شود (همان، ص ۹۱-99).

از شمار آثار دریافت‌شده برای پنجمین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس اطلاع دقیقی در دست نیست. در اختتامیۀ این جشنواره، در ۲۰ اسفند ۱۳۹۰ در تالار فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد، از برگزیدگان، تجلیل شد («تجلیل ... »، بش)؛ اما کتابی از آثار ارسالی به چاپ نرسید.

برای برگزاری ششمین جشنواره با عنوان «انارستان زخم»، جلسه‌ای در اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان یزد با حضور اداره‌ها و نهادهای فرهنگی و اجتماعی استان برگزار و دربارۀ مشارکت و اجرای جشنواره تصمیم‌گیری شد؛ بدین‌ترتیب، جشنواره، سه گروه سنی زیر بیست، بیست ‌تا چهل و بالای چهل سال و همین‌طور بخش‌های جنبی ترانه و شعر کودک را در برداشت. در ادامه، ۲۳۰ قطعه شعر به دبیرخانۀ جشنواره ارسال شد (سیدمحسنی، ص ۱۱). اختتامیۀ این دوره در ۸ مهر ۱۳۹۴ در سالن فرهنگ‌سرای شهرداری یزد با حضور سید محمد حسینی، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی و محمدصالح جوکار، نمایندۀ مردم یزد در مجلس شورای اسلامی و جمعی از هنرمندان همراه با برنامه‌های فرهنگی دیگر همچون اجرای سرود، پخش نماهنگ و تجلیل از برگزیدگان برگزار شد (مهرابی مریم‌آبادی‌، همان). آثار برگزیدگان در کتابی با نام انارستان زخم چاپ و هم‌زمان با اختتامیۀ جشنواره از آن رونمایی شد. نام کتاب برگرفته از عنوان ششمین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس در سه بخش با موضوعاتی نظیر شهدای علمی، حماسة جانبازان، نقش زنان در هشت‌سال دفاع مقدس، حماسۀ ۹ دی و مقاومت ملل است (همو، انارستان ... ، ص ۱۳). بخش اول شامل ۴۵ غزل، ۱۰ مثنوی، ۹ رباعی، ۸ چهارپاره و ۲ قطعه شعر در قالب‌های سپید و نو است (جشنواره، انارستان، ص ۱۴-104). بخش دوم نیز با نام «شعر محاوره» هشت چهارپاره و یک مثنوی را دربردارد (همان، ص ۱۰۵-118). در بخش سوم، با موضوع شعر کودک و نوجوان، شانزده چهارپاره، دو مثنوی و یک غزل آمده است (ص ۱۱۹-141). افزون‌بر کتاب، این جشنواره ویژه‌نامه‌ای را هم به چاپ رساند که در آن، یادداشت بعضی از هنرمندان برجسته و مسئولان استان دربارۀ جشنواره، معرفی بخشی از کتاب‌های چاپ‌شده در ادار‌ه‌کل حفظ آثار یزد، خاطراتی کوتاه از برخی شهدای استان، چند قطعه شعر و مصاحبه‌هایی از بعضی از شاعران زمان جنگ یا حوزۀ دفاع مقدس آمده است (مهرابی مریم‌آبادی، مصاحبه).

هفتمین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس استان یزد با نام «رازهای گل اناری»، هم‌زمان با مراسم اختتامیۀ اولین جشنوارۀ ادبی «یوسف» در ۱۴ بهمن ۱۳۹۷، با سخنرانی سردار سرلشکر بسیجی سید حسن فیروزآبادی، رئیس وقت ستاد کل نیروهای مسلح، در مرکز تحقیقات ملاصدرای یزد برگزار شد. پس از فراخوان، دویست اثر به دبیرخانۀ این جشنواره مستقر در اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان یزد با موضوعاتی چون نقش دفاع مقدس در تداوم و حفظ آرمان‌های انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و جنگ نرم، شهدای شاخص، اماکن و یادمان‌ها و عملیات‌ها فرستاده شد که منتخبی از آن‌ها در کتابی با نام رازهای گل اناری چاپ شد (همان). اشعار این کتاب به‌ترتیب نام خانوادگی شاعران، آمده است که شامل ۴۰ غزل، ۲۵ چهار‌پاره، ۸ مثنوی، ۱۰ رباعی، ۵ شعر سپید و ۳ شعر در قالب محاوره است (مهرابی مریم‌آبادی، رازها ... ، ص ۲۱).

در هشتمین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس استان یزد در ۱۳۹۹ ش، طی فراخوانی بیش از دویست قطعه شعر از شاعران سراسر استان به دبیرخانۀ جشنواره رسید که به‌سبب فراگیری بیماری کرونا، امکان برگزاری اختتامیۀ آن وجود نداشت و پس از طی مراحل داوری، آثار برتر به مرحلۀ کشوری معرفی شدند (رحمتی مریم‌آبادی).

مآخذ:  اخلاقی، زکریا، مقدمه بر بو... (نک: همین مآخذ، جشنواره ... )؛ همو، مقدمه بر زخم ... ، همان؛ «تجلیل از برگزیدگان پنجمین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس»(بارگذاری: ۲۳ اسفند ۱۳۹۰)، ایسنا، <www.isna.ir> (دسترسی: ۱ آذر ۱۳۹۹)؛ جشنوارۀ شعر دفاع مقدس استان یزد ، انارستان زخم (مجموعۀ آثار منتخب ششمین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس استان یزد)، به کوشش عالیه مهرابی مریم‌آبادی، یزد: خط‌شکنان، ۱۳۹۴ ش؛ همان، بوی تمشک (مجموعۀ آثار دومین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس استان یزد)، به کوشش اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان یزد، یزد: مفاخر، ۱۳۸۸ ش؛ همان، چشم‌های شرجی (مجموعۀ آثار منتخب اولین جشنوارۀ شعر پایداری استان یزد)، یزد: مفاخر، ۱۳۸۷ ش؛ همان، رازهای گل اناری (منتخب اشعار هفتمین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس استان یزد)، به کوشش عالیه مهرابی مریم‌آبادی، یزد: خط‌شکنان، ۱۳۹۸ ش؛ همان، زخم تصویر (مجموعۀ آثار منتخب سومین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس استان یزد)، یزد: خط‌شکنان، ۱۳۸۹ ش؛ همان، همسایه با سرو (مجموعۀ آثار منتخب چهارمین جشنوارۀ استانی شعر دفاع مقدس یزد)، قم: بقیببب‌العترببب، ۱۳۸۹ ش؛ رحمتی مریم‌آبادی، آرزو (مسئول دبیرخانۀ هفتمین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس)، مصاحبه با مؤلف، ۲۴ آبان ۱۳۹۹؛ سیدمحسنی، سید داود، مقدمه بر انارستان ... (نک: همین مآخذ، جشنواره ... )؛ محمدی، غلامرضا، مقدمه بر چشم‌ها ... (نک: همین مآخذ، جشنواره ... )؛ مهرابی مریم‌آبادی، عالیه، مقدمه بر انارستان ...، همان؛ همو، مقدمه بر رازها ... (نک: همین مآخذ، جشنواره ... )؛ همو (دبیر علمی ششمین ‌و هفتمین جشنوارۀ شعر دفاع مقدس یزد)، مصاحبه با مؤلف، ۲۴ آبان ۱۳۹۹؛ هجبری، علی،  مقدمه بر چشم‌ها ... (نک: همین مآخذ، جشنواره ... ).