پنج امام محمدباقر(ع)، گردان، گردانی متشکل از رزمندگان استان یزد در سازمان رزم تیپ ۸ نجف اشرف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
این گردان در میانۀ مرداد ۱۳۶۱، با شرکت بیش از ۲۵۰ تن از رزمندگان استان یزد به فرماندهی محمدکاظم میرحسینی، در پادگان شهید مدنی ۲ (دانشگاه جندی‌شاپور اهواز)، زیرامر تیپ ۸ نجف اشرف (بعدها لشکر) سازمان‌دهی و تشکیل شد. با افزوده شدن این گردان به تیپ شمار گردان‌های آن به دوازده گردان رسید، به همین سبب احمد کاظمی (شهادت: ۱۹ دی ۱۳۸۴)، فرمانده وقت تیپ، نام و شمارۀ گردان‌ها را بر اساس دوازده امام(ع) شیعیان نام‌گذاری کرد که این گردان، ۵ امام محمدباقر(ع) نامیده شد.
سازمان رزم گردان به فرماندهی محمدکاظم میرحسینی بدین ترتیب بود: جانشینان گردان حسن انتظاری*، فتح‌الله معین و فرماندهان گروهان‌های ۱ تا ۳ به‌ترتیب، علی حسین‌شاهی اردکانی، علی دهقان منشادی* و محمود معلمی. این گردان سه گروهان چهاردسته‌ا‌‌ی داشت که استعداد هر دسته ۲۲ تن و مجهز به اسلحۀ کلاشینکف و نارنجک دستی مجهز بود. افزون‌بر این‌ها چند قبضه آر.پی.جی ۷ و چند قبضه تیربار گرینف؛ نیز هر گروهان، یک قبضه خمپاره‌انداز ۶۰میلی‌متری داشت (فرهنگ‌دوست، خط‌شکن ... ، ص ۱۶۲؛ فتوحی؛ حسین‌شاهی اردکانی، گذر ... ، ص ۸۴، مصاحبه ... ).
گردان امام محمدباقر(ع) پس از سازمان‌دهی و تسلیح، ۴۵ روز آموزش‌های عمومی را در پایگاه شهید مدنی ۲ فراگرفت؛ سپس، برای شرکت در عملیات محرم، اوایل مهر ۱۳۶۱ به دهلران در جنوب غربی استان ایلام روانه شد و ۳۵ روز برای کسب آمادگی بیشتر، آموزش کمین و ضد کمین، تیراندازی و پاک‌سازی سنگر را فرا گرفت. در ادامه، فرماندهان گردان تا ردۀ فرمانده دسته، در چند مرحله با کمک نیروهای اطلاعات‌وعملیات با معابر وصولی، موانع و مواضع نیروهای عراقی در منطقۀ نبرد آشنا شدند (همو، گذر، ص ۸۵-90).
در ساعت ۲۲:۰۸، ۱۰ آبان ۱۳۶۱، نیروهای ایران عملیات محرم را با رمز «یا زینب(س)» در منطقۀ عین‌خوش ـ زبیدات (جنوب شرقی استان ایلام و شمال شرقی شهر العمارۀ عراق)، با هدف تصرف سرپل در منطقۀ العماره، آزادسازی ارتفاعات مرزی و ارتفاعات حمرین اجرا کردند ( اطلس ... ، ص ۶۹). مأموریت گردان در مرحلۀ نخست عملیات در شمال منطقۀ نبرد، آزادسازی تپه‌ها و یال‌های سمت شمال و جنوب ارتفاع ۲۹۰ بود. با آغاز عملیات، گردان اهدافش را تصرف و پاک‌سازی کرد و در بخش جنوب شرقی، ارتفاع مستقر شد. گردان ۶ امام جعفر صادق(ع) هم مأموریت تصرف ارتفاع ۲۹۰ را بر عهده داشت؛ اما با مقاومت نیروهای عراق نتوانست به اهدافش برسد. به همین سبب، احمد کاظمی این مأموریت را به گردان امام باقر(ع) واگذار که رزمندگان گردان موفق به تصرف و پاک‌سازی ارتفاع یادشده شدند (حسین‌شاهی اردکانی، گذر، ص ۹۲-95)؛ سپس، با دو گروهان به پدافند از آنجا و ادامۀ نبرد تا رسیدن به اهدافش اقدام کرد. ۀۀدر ادامه، این دو گروهان به‌سبب مقاومت دشمن نتوانستند به همۀ اهداف برسند و فقط چند سنگر را در دامنۀ تپه منهدم کردند؛ بنابراین گروهان ۳ که در احتیاط گردان مستقل آر.پی.جی‌زن لشکر ۸ نجف، قرار داشت، برای تصرف تپه وارد عمل شد؛ اما موانع ایذایی و مقاومت شدید نیروهای عراقی، مانع رسیدن نیروهای گروهان به تپه شد. در این نبرد، بسیاری از نیروهای گروهان ازجمله محمدحسین رنجبر معاون گروهان، عباسعلی دهقانی و عبدالوحید قادری نسب دو تن از فرماندهان دسته‌های این گروهان (شهادت هر سه تن: ۱۱ آبان ۱۳۶۱)، شهید و شماری دیگر مجروح شدند و دیگر نیروهای گروهان هم عقب‌نشینی کردند (همان، ص ۹۶-99؛ فرهنگ ... ، ذیل نامها). مجروحان گردان با بالگرد شنوک ارتش جمهوری اسلامی ایران نخست، به دزفول و ازآنجا، با هواپیمای سی ۱۳۰ به بیمارستان تبریز منتقل شدند (حسین‌شاهی اردکانی، همان، ص ۱۰۰).
در ۱۵ آبان ۱۳۶۱ و در مرحلۀ سوم عملیات، نیروهای گردان در دو گروهان، سازمان‌دهی و دوباره مأمور حمله به تپۀ ۲۹۰ شدند. سرانجام، گردان توانست این ارتفاع را آزاد و ده روز در آنجا پدافند کند؛ سپس منطقه را به یکی از گردان‌های لشکر ۸ نجف اشرف تحویل داد. پس از این مأموریت، نیروهای گردان در پایان آبان به یزد بازگشتند و گردان هم منحل شد (فرهنگ‌دوست، مصاحبه ... ).
مآخذ: اطلس جنگ ایران و عراق: فشردة نبردهای زمینی ۳۱ شهریور ۱۳۵۹-29 مرداد ۱۳۶۷، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۹۲ ش؛ حسین‌شاهی اردکانی، علی، گذر از تنگة احد (خاطرات شفاهی)، به کوشش ولی سلطانی گردفرامرزی، یزد: خط‌شکنان، ۱۳۹۸ ش؛ همو (فرمانده گروهان ۱ از گردان ۵ امام محمدباقر(ع))، مصاحبه با مؤلف، ۲۴ شهریور ۱۳۹۹؛ فتوحی، عباسعلی (مسئول تبلیغات گردان امام محمدباقر(ع))، جلسۀ بازخوانی عملیات گردان ۵ امام محمدباقر(ع)، 29 بهمن ۱۳۹۸، موجود در اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان یزد؛ فرهنگ اعلام شهدا: استان یزد، به کوشش مرکز مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید، تهران: شاهد، ۱۳۹۵ ش؛ فرهنگ‌دوست، محمدمهدی، خط‌شکن کویر (خاطرات)، به کوشش محمدعلی همتی، یزد: خط‌شکنان، ۱۳۹۵ ش؛ همو (فرمانده محور تیپ مستقل پیادۀ ۱۸ الغدیر)، مصاحبه با مؤلف، ۲۴ شهریور ۱۳۹۹.