تعاون، واحد، نام دو واحد از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یزد و تیپ مستقل پیادۀ ۱۸ الغدیر، با هدف رسیدگی به امور رزمندگان و شهدا.

واحد تعاون سپاه استان یزد:  این واحد در اردیبهشت ۱۳۵۸ و پس از تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی* استان، زیرنظر معاونت نیروی انسانی آغاز به کار کرد؛ سپس، با تشدید فعالیت‌های احزاب و گروه‌های مسلح ضدانقلاب در شهرهای هم‌مرز با عراق و آغاز جنگ تحمیلی در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، نیروهای بسیاری از استان یزد برای مقابله با آن‌ها به این شهرها و مناطق جنگی اعزام شدند و دراین‌بین، واحد تعاون نیز وظیفۀ هماهنگی تشییع و خاک‌سپاری شهدا، سرکشی و رسیدگی به امور خانواده‌های شهدا و درمان مجروحان را بر عهده گرفت (شکوری)؛ بدین‌ترتیب که هنگام حضور رزمندگان در جبهه، به خانواده‌های آن‌ها سرکشی و در حد توان، نیازمندی‌هایشان را تأمین می‌کرد؛ همچنین آمار و اطلاعات روزانۀ مجروحان را از واحدهای ۀعملیاتی و قرارگاه مرکزی دریافت می‌کرد و وضعیت و محل بستری‌شدن آنان را به خانواده‌هایشان خبر می‌داد؛ نیز مراحل درمانشان را پیگیری و در صورت بروز حادثه، گزارش آن را به بنیاد شهید ارسال می‌کرد. دیگر وظیفۀ آن انتقال پیکر شهدا به سردخانه، رساندن خبر شهادت آنان به خانواده‌هایشان‌‌ و برگزاری مراسم تشییع و خاک‌سپاری با هماهنگی با بنیاد شهید بود (همو). این واحد رسیدگی به امور معیشتی، رفاهی و درمانی و دریافت حقوق و سرکشی به خانوادۀ‌ شهدا را نیز بر عهده داشت. همۀ این امور در قالب طرح «اخوت» که پس از چندی «انصارالمجاهدین» نامیده شد، با حضور نیروهای رسمی سپاه در منزل ایثارگران انجام می‌گرفت، در طرح انصارالمجاهدین، مددکاران بخش مددکاری عهده‌دار امور و پایگاه‌های بسیج محلات و شهرستان‌های استان ارکان اجرایی آن بودند (همو؛ مصون).

با پایان جنگ در تیر ۱۳۶۷ و با بازگشت آزادگان (اسیران جنگی)، واحد تعاون مسئولیت جدیدی بر عهده گرفت. این واحد، پس از دریافت آمار و اطلاعاتِ آزادگانِ استان یزد از تعاون ستاد مشترک سپاه، با هماهنگی‌های ستاد آزادگان و بنیاد شهید استان با خانواده‌های آنان ارتباط برقرار می‌کرد و مراسم استقبال از ایشان را تدارک می‌دید (روح‌پرور). این واحد در ۱۳۷۱ ش، به «مدیریت ایثارگران» تغییر نام داد و پس از تشکیل سپاه استانی، در ۱۳۹۵ ش، به «مرکز ایثارگران سپاه الغدیر» تبدیل شد و هم‌اکنون (1399 ش) به خانواده‌های ایثارگران استان یزد خدمت‌رسانی می‌کند (رضایی).

واحد تعاون تیپ الغدیر:  با تأسیس تیپ مستقل پیادة ۱۸ الغدیر در ۴ مهر ۱۳۶۲، گردان‌ها‌ و واحدهای خدمات رزم ازجمله واحد تعاون هم در این یگان شکل گرفت (فرهنگ‌دوست، ص ۲۶۳). ساختار و وظایف این واحد عبارت‌اند از: بخش انتقال مجروحان و شهدا؛ قسمت‌های کارت‌داری و پلاک‌داری برای احراز هویت رزمندگان؛ ساک‌داری و امانت‌داری برای تحویل‌گرفتن وسایل و امانات شخصی رزمندگان؛ بخش مراسلات پستی برای دریافت و ارسال نامه‌های رزمندگان و تحویل آن‌ها به ادارۀ پست و بخش اطلاعات و آمار برای ارسال آمار و اطلاعات به قرارگاه و سپاه منطقه یزد (سلطانی ‌گردفرامرزی، ص ۹۹؛ جعفری خرمی). این واحد به همراه تیپ الغدیر در یازده نبرد آفندی و بیست نبرد پدافندی شرکت داشت.

وظیفۀ واحد تعاون در هنگامۀ رزم، انتقال شهدا و مجروحان از خط مقدم به «سنگر تعاون» بود. پس‌ازآن، از روی کارت و پلاک شهدا، برای آنان گواهی شهادت صادر و پیکرهایشان را از منطقۀ عملیات (سلطانی‌ گردفرامرزی، همان‌جا؛ جعفری خرمی) به مقرهای پشت جبهه انتقال می‌داد؛ سپس، شهدا را کفن‌ و همراه وسایلشان به معراج شهدا منتقل می‌کرد. نیز مجروحان را به‌سرعت با برانکارد از منطقۀ درگیری خارج و با آمبولانس به نزدیک‌ترین پایگاه فوریت‌های پزشکی (اورژانس) می‌فرستادند (روح‌پرور). در ادامه، به‌سبب کارآمدی بخش انتقال مجروحان و شهدا در عملیات والفجر ۸، با تصمیم فرماندهان تیپ، این بخش از واحد تعاون جدا شد و بخشی از نیروهایش در گردان انصارالمؤمنین* سازمان‌دهی شدند (جعفری خرمی)؛ پس‌ازاین، واحد تعاون تا پایان جنگ در مرداد ۱۳۶۷، فقط وظیفۀ کارت‌داری، پلاک‌داری و اطلاعات و آمار را بر عهده داشت (روح‌پرور).

مآخذ: جعفری خرمی، محمدرضا (مسئول تعاون تیپ مستقل ۱۸ الغدیر)، مصاحبه با مؤلف، آذر ۱۳۹۹؛ رضایی، محمدحسین (مسئول مرکز ایثارگران سپاه الغدیر یزد)، مصاحبه با همو، اسفند ۱۳۹۹؛ روح‌پرور، محمدمهدی (مسئول مددکاری واحد تعاون سپاه یزد)، مصاحبه با همو، اسفند ۱۳۹۹؛ سلطانی‌ گردفرامرزی، ولی، اولین آفند (نقش تیپ مستقل ۱۸ الغدیر در عملیات خیبر)، یزد: چشم‌وچراغ، ۱۳۹۷ ش؛ شکوری، علی (مسئول تعاون سپاه یزد)، مصاحبه با مؤلف، بهمن ۱۳۹۹؛ فرهنگ‌دوست، محمدمهدی، خط‌شکن کویر (خاطرات)، به کوشش محمدعلی همتی، یزد: خط‌شکنان، ۱۳۹۵ ش؛ مصون، حسن (مسئول مدیریت ایثارگران سپاه الغدیر)، مصاحبه با مؤلف، دی ۱۳۹۹.