ثبت‌اسناد و املاک استان یزد، اداره‌‌کل،  از اداره‌های وابسته به قوۀ قضائیه در استان یزد، با هدف تثبیت و مستندسازی مالکیت‌ها، ثبت شرکت‌های تجاری و مؤسسات غیرتجاری، تنظیم اسناد رسمی و موضوعات ازدواج و طلاق، نیز ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی، علائم تجاری و نشانه‌های جغرافیایی (منشأ و مبدأ جغرافیایی کالاها و خدمات عرضه‌شده در بازار)، تنظیم و ابلاغ قوانین به دفاتر اسناد رسمی.

در بهمن ۱۳۰۷، قانون تشکیل دفاتر اسناد رسمی به تصویب رسید و پس‌ازآن، در ۱۳۱۰ ش، در یزد* هم، که جزو استان دهم (اصفهان) بود، این اداره با نام ادارۀ ثبت‌اسناد و املاک شهر یزد با هدف تثبیت و حمایت از حقوق مالکیت مشروع و قانونی اشخاص حقیقی و حقوقی کار خود را آغاز کرد. در ۱۳۵۲ ش، یزد از اصفهان جدا و به‌ استان ارتقا یافت؛ درنتیجه، این اداره نیز به اداره‌کل تبدیل شد (حکیمیان).

با اوج‌گیری اعتراضات مردم یزد به عملکرد حکومت پهلوی، اداره‌ها و نهاد‌ها هم به میدان مبارزه آمدند و کارمندان این اداره نیز در ۷ دی ۱۳۵۷ به‌منظور اعلام هم‌بستگی با مردم، اعتصاب کردند (بهبود‌زاده، ص ۳۸۰). ازآنجاکه درآمد این اداره از محل ثبت ‌اسناد مردم و دریافت هزینه‌های آن چشمگیر بود، اعتصاب کارمندان آن به چرخۀ اقتصادی حکومت در استان ضربه‌ای اساسی وارد کرد. در ادامه، اقدام کارمندان این اداره در پایین‌آوردن تصویر قاب‌شدۀ محمدرضا پهلوی از روی دیوار دفتر مدیر‌کل به درگیری ساواک با آنان انجامید (حکیمیان).

با آغاز جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران در شهریور ۱۳۵۹، اداره‌کل ثبت‌اسناد و املاک استان یزد به خدمت‌رسانی به جبهه و پشتیبانی از رزمندگان اقدام و در این زمینه، با تشکیل دفتر بسیج با نام پایگاه امام جعفر صادق(ع) در این اداره، در ۱۳۶۲ ش، اعزام نیروهای داوطلب خود را به جبهه آغاز کرد. این نیروها پس از گذراندن دوره‌های آموزشی نظامی در پادگان‌های آموزشی یزد ازجمله مرکز آموزشی قائم آل محمد در ۲۵کیلومتری غرب شهر مهریز در منشاد یا پادگان شهید بهشتی* (باغ خان* سابق) به جبهه اعزام شدند. درمجموع، در دورۀ دفاع مقدس، از کارکنان این اداره ۲۴ تن به‌صورت داوطلبانه، به جبهه رفتند که از این شمار، حدود ده ‌تن جانباز و سه‌ تن اسیر شدند که بعدها به میهن بازگشتند (همو). در همان سال، با درخواست سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یزد برای ارسال خودرو از اداره‌ها به جبهه، این اداره تنها ماشین‌سواری در اختیار خود را برای خدمت‌رسانی به جبهه فرستاد (همو).

اقدام دیگر پایگاه بسیج اداره‌کل ثبت‌اسناد و املاک استان درزمینۀ جنگ، تهیۀ مواد غذایی با کمک‌های نقدی جمع‌آوری‌شده از کارکنان (اختصاص دو روز حقوق ماهیانه) برای رزمندگان بود؛ همچنین، ازطریق همین کمک‌ها و بودجۀ‌ این اداره یک دستگاه لندرور و دو دستگاه لندکروز خریداری و به جبهه ارسال شد (همو).

این اداره در قالب اهداف و وظایف خود، ارائۀ خدمات به بسیجیان، خانواده‌های شهدا و رزمندگان را در اولویت کاری قرار داد؛ به‌صورتی‌که همۀ خدمات مربوط به سند‌زدن ملک برای این گروه به‌صورت رایگان و بدون نوبت، ارائه می‌شد (همو).

از دیگر فعالیت‌های اداره‌کل ثبت‌اسناد املاک استان یزد در زمینۀ پشتیبانی از جنگ، اعطای سند به زمین‌های دولتی بدون سند بود تا دولت بتواند زودتر این زمین‌ها را به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یزد برای ساخت پادگان‌های نظامی در شهر مانند پادگان آیت‌الله خاتمی یا محل اردوگاه بسیج، واگذار کند (همو).

پس از جنگ این اداره به جذب پنج‌ تن از ایثارگران اقدام کرد؛ همچنین، هرساله در هفتۀ دفاع مقدس، برنامه‌هایی چون دیدار با خانواده‌های شهدا و جانبازان، اعطای هدایایی به آن‌ها، کمک‌هایی ازطرف پایگاه بسیج اداره و غبارروبی قبور مطهر شهدا را در دستور کار خود دارد. شرکت کارکنان این اداره در همایش والدین و همسران شهدای شاخص و فرماندهان شهید استان یزد در مهر ۱۳۹۸ از دیگر فعالیت‌های پس از جنگ است («برگزاری ...»، بش).

مآخذ:  بهبودزاده، جواد، دهم فروردین (تحلیلی بر تاریخ انقلاب اسلامی یزد)، تهران: سورۀ مهر، ۱۳۹۸ ش؛ حکیمیان، اکبر (مدیرکل ادارۀ ثبت‌اسناد و املاک استان یزد)، مصاحبه با مؤلف، ۱ مهر ۱۳۹۹؛ «برگزاری همایش همسران شهدا» (بارگذاری: ۶ مهر ۱۳۹۸)، ادار‌ه‌کل ثبت‌اسناد و املاک استان یزد، <www.yz.ssaa.ir> (دسترسی: ۳۰ مهر ۱۳۹۹).