حمزه سیدالشهدا(ع)، گردان، گردانی موقت و با شرکت در دو عملیات از تیپ مستقل پیادۀ ۱۸ الغدیر نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از استان یزد.
این گردان پس از اعزام سراسری کاروان سپاهیان حضرت محمد(ص) در ۱۳۶۵ ش به جبهه‌های جنگ، تشکیل و پس از گسیل به پادگان شهید عاصی‌زاده* (پانزده‌کیلومتری جادة اهواز ـ اندیمشک) در آذر همان سال، بدین شکل سازمان‌دهی شد (درودیان، نبرد ... ، ص ۲۹؛ بنی‌فاطمه، اطلاعات ... ). فرمانده گردان محمد سیفی احمدآبادی، جانشینان اول و دوم به‌ترتیب، محمدحسین حسنی و حجت‌الاسلام دخیل‌عباس زارع، فرمانده گروهان ۱ حضرت علی‌اکبر(ع) علیرضا امینی، فرمانده گروهان ۲ حضرت علی‌اصغر(ع) محمدرضا سلمانی و فرمانده گروهان ۳ حُر محمد زارع ابرقویی. سپس، گردان برای آمادگی شرکت در عملیات، به آموزش‌های پیاده‌روی، آتش در حرکت، جهت‌یابی، اسلحه‌شناسی و تک شبانه در موقعیت شهدای بدر* کیلومتر ۲۵ جادة اهواز ـ اندیمشک اقدام کرد (خواستار، بش؛ فرهنگ‌دوست، ص ۴۷۸).
نخستین مأموریت گردان حمزه(ع) شرکت در عملیات کربلای ۴ با رمز «یا محمد(ص)» در ۳ دی ۱۳۶۵، با هدف تصرف شهر ابوالخصیب (پانزده‌کیلومتری جنوب شرقی بندر بصره) بود. تیپ الغدیر زیرامر قرارگاه عملیاتی نوح، مأموریت داشت با هدف گذر از خط لشکر ۳۳ المهدی(عج) بین دو جزیرۀ مینو (غرب آبادان) و ام‌الرصاص (غرب خرمشهر و در اروندرود)، به گسترش منطقۀ تصرف‌شده اقدام کند. پیش از نبرد هم فرماندهان واحد اطلاعات‌وعملیات و محمدکاظم میرحسینی، فرمانده تیپ، مسئولان گردان را با چگونگی اجرای عملیات آشنا کردند (اطلس ... ، ص ۷۶؛ بنی‌فاطمه، شناسنامه ... ، ص ۱۴۴-146). در این نبرد، گردان در احتیاط تیپ الغدیر قرار داشت که با توقف عملیات در پی هوشیاری دشمن، وارد عمل نشد (سلطانی گردفرامرزی، ص ۱۵۸؛ سیفی احمدآبادی)؛ اما در ۷ دی ۱۳۶۵، باتوجه‌به احتمال حملۀ ارتش بعث عراق به مواضع رزمندگان ایران در منطقۀ فاو (شبه‌جزیره‌ای در جنوب شرقی عراق) و آگاه‌شدن فرماندهانش به محدودۀ خط پدافندی تیپ در آنجا، به این منطقه گسیل شد و تا ۲۲ دی ۱۳۶۵، در آماده‌باش به سر برد (خواستار، بش).
پس‌ازاین، در ۲۵ دی ۱۳۶۵، برای شرکت در مرحلۀ دوم عملیات کربلای ۵، با رمز «یا زهرا(س)» در شمال غربی خرمشهر، با هدف تصرف شلمچه (اطلس، ص ۷۷)، از منطقۀ فاو به منطقۀ شلمچه (شمال غربی خرمشهر) گسیل شد. برای این نبرد، تیپ الغدیر زیرامر قرارگاه عملیاتی کربلا مأموریت داشت پاسگاه بوبیان عراق (غرب شلمچه) را آزاد و جناح راست و عقبۀ کلی عملیات را برای گذر دیگر یگان‌ها تأمین کند (درودیان، فاو ... ، ص ۱۳۱؛ بنی‌فاطمه، شناسنامه، ص ۱۵۴). دراین‌بین، مأموریت گردان حمزه تثبیت بخشی از مناطق آزادشده، بود. پس از تصرف پاسگاه یادشده، گردان برای اجرای مأموریتش، گروهان ۱ را به‌منظور پدافند در پاسگاه بوبیان مستقر و یک هفته از آنجا پدافند کرد و توانست چند پاتک شدید دشمن مقابله کند که درنتیجۀ آن، شماری از نیروهای گروهان ازجمله جانشین دوم گروهان، مصیب یزدانی*، شهید شدند (سلطانی گردفرامرزی، ص ۱۵۹-163؛ فرهنگ ... ، ذیل نام).
پس‌ازاین، بنابر تدبیر فرماندهان تیپ الغدیر، مأموریت پدافند از کانال زوجی (کانالی دو ردیفی به طول تقریبی هشت کیلومتر و عرض چهل متر که از یک طرف، به کانال پرورش ماهی و از طرف دیگر، به اروند صغیر متصل است)، به دو گروهان ۲ و ۳ گردان حمزه(ع) واگذار شد. گروهان ۳ در ۶ بهمن ۱۳۶۵، پس از پیمودن ده کیلومتر، به نقطۀ صفر مرزی عراق، در جادۀ شهید صفوی (جاده‌ای شرقی ـ غربی در دوازده‌کیلومتری خرمشهر)، بین پاسگاه‌های بوبیان و کوت سواری عراق رسید؛ سپس با نُه قایق به سمت اسکله‌ای در جنوب پاسگاه بوبیان حرکت کرد که به‌سبب اوضاع نامساعد جوی، تنها چهار قایق به اسکله رسید و دیگر قایق‌ها به عقب برگشتند (خواستار، بش). باوجوداین، نیروهایی که به اسکله رسیده بودند، به سمت کانال پرورش ماهی (کانالی به طول تقریبی ۲۹ کیلومتر و عرض ۱۰۰۰ متر در شمال غربی شلمچه و شرق شهر تنومه در عراق) و پس از گذر از پل چهارم روی این کانال، به سمت کانال زوجی حرکت کردند. در آنجا، جانشین یکی از گردان‌های لشکر ۲۵ کربلا، فرماندهان گروهان را به منطقۀ پدافندی‌شان توجیه کرد؛ در ۷ بهمن ۱۳۶۵، گروهان برای اجرای مأموریت، منطقۀ پدافندی را تحویل گرفت و بلافاصله، نیروها در سنگرها مستقر شدند؛ نیز در ۸ بهمن، گروهان ۲ و در ۹ بهمن، گروهان ۱ به کمک گروهان ۳ به این محور گسیل شدند و ازآنجا، پدافند کردند. در این مأموریت، براثر آتش شدید و بمباران شیمیایی ارتش بعث، شماری از نیروهای گردان، شهید، مفقود و مجروح شدند و گردان پس از چهار روز پدافند، به‌ناچار عقب‌نشینی کرد. پس از این مأموریت نیز گردان به‌سبب آنکه نیروهایش از نهادهای دولتی و نیروهای بسیجی بودند، منحل شد (همو، بش؛ سلطانی گردفرامرزی، ص ۱۶۴-176).
مآخذ: اطلس جنگ ایران و عراق: فشردة نبردهای زمینی ۳۱ شهریور ۱۳۵۹-29 مرداد ۱۳۶۷، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۹۲ ش؛ بنی‌فاطمه، سید هدایت، اطلاعات شخصی؛ همو، شناسنامۀ تیپ الغدیر در دوران دفاع مقدس، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۹۹ ش؛ خواستار، احمد، یادداشت‌های منتشرنشده؛ درودیان، محمد، فاو تا شلمچه، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۸۹ ش؛ همو، نبرد شرق بصره، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۷۶ ش؛ سلطانی گردفرامرزی، ولی، من زمین‌گیر شدم، یزد: خط‌شکنان، ۱۳۹۷ ش؛ سیر تکوین بسیج، به کوشش مطالعات راهبردی بسیج، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات و تحقیقات بسیج، ۱۳۸۱ ش؛ سیفی احمدآبادی، محمد (فرمانده گردان حمزه سیدالشهدای(ع) تیپ الغدیر)، مصاحبه با محمدرضا صحرایی، ۲۲ اسفند ۱۳۹۸؛ فرهنگ اعلام شهدا: استان یزد، به کوشش مرکز مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران، تهران: شاهد، ۱۳۹۵ ش؛ فرهنگ‌دوست، محمدمهدی، خط‌شکن کویر (خاطرات)، به کوشش محمدعلی همتی، یزد: خط‌شکنان، ۱۳۹۵ ش.
/ سید هدایت بنی‌فاطمه/