امان‌اللّهی، محمود (25 خرداد ۱۳۳۹- 17 خرداد ۱۳۷۹ )، معاون هماهنگ کننده عقیدتی سیاسی ناحیه‌ی انتظامی کردستان و از آزادگان دفاع مقدس. او در روستای جعفرآباد شهرستان بیجار استان کردستان به دنیا آمد (مخدومی،ص ۹) . پدرش احد کشاورز و مادرش فاطمه امان اللهی خانه دار بود. آنها دارای ۴ فرزند پسر و ۲ فرزند دختر می باشند. محمود فرزند اول خانواده می باشد( همو ، ص ۱۶۲ ) .

وی تحصیلاتش را از ۱۳۴۶ ش در دبستان روستای جعفرآباد آغاز و کلاس ششم نظام قدیم را در ۱۳۵۲ ش در این روستا به پایان رساند و در همان سال به دلیل نبود امکانات آموزشی در روستا ، جهت ادامه ی تحصیل راهی شهر تکاب ( از شهر های جنوب استان آذربایجان غربی ) شد . دوره ی دوم آموزش نظام قدیم را در دبیرستان سعدی (دبیرستان حضرت فاطمه الزهرا شهر تکاب ) آغاز و تا ۱۳۵۵ ش پایه سوم را در این دبیرستان تحصیل کرد . سال آخر را در دبیرستان نظام شهر کرمانشاه ( واقع در میدان جوانشیر ) در رشته‌ی طبیعی به پایان رساند و در ۱۳۵۶ ش دیپلم گرفت (پرونده‌ی فرهنگی شهید؛ مخدومی ، ص ۹ -10) و در۱ مهر ۱۳۵۶ در دانشکده‌ی افسری ارتش تهران پذیرفته شد (همان جاها).

امان‌اللّهی، در دوران دبیرستان با مسایل اجتماعی ، سیاسی آشنا شد و به دلیل داشتن صوت زیبا در قرائت قرآن در محافل مذهبی حضور فعالی داشت.

پس از انقلاب اسلامی پدرش در بهار ۱۳۵۹ شعضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شهرستان تکاب ( از شهرستا ن های استان آذربایجان غربی ) شد و در ۶ تیر ۱۳۵۹ در درگیری با نیروهای ضد انقلاب در روستای احمد آباد تکاب به شهادت رسید ، وی پس از شهادت پدر جهت شرکت در مراسم ختم به زادگاهش روستای جعفرآباد بازگشت و بعد از اتمام مراسم ، بنا به درخواست سپاه ناحیه ی کردستان در ۱۰ تیر ۱۳۵۹ تا ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ در حالی که هنوز دانشجوی دانشکده ی افسری بود ، با توجه به شرایط عملیاتی خاص منطقه و آشنایی ایشان با جغرافیا ی کردستان از طرف ارتش جمهوری اسلامی ایران به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مامور گردید و به عنوان مسوول پایگاه عملیاتی موچش و رابط بین ارتش و سپاه در محور عملیاتی قروه – سنندج منصوب شد (بنیاد...، بش ) .

قبل از فارغ التحصیلی از دانشکده ی افسری با شروع جنگ تحمیلی در ۲ مهر ۱۳۵۹ ، داوطلبانه عازم خرمشهر شد و به عنوان رابط میان محمد جهان‌آرا ( فرمانده‌ی سپاه خرمشهر- شهادت: ۷ مهر ۱۳۶۰ ) و موسی نامجو(فرمانده‌ی دانشکده‌‌ی افسری - شهادت ۷ مهر ۱۳۶۰ ) انتخاب گردید. در ۱۵ مهر ۱۳۵۹ بشدّت مجروح و به بیمارستان طالقانی آبادان منتقل شد. قبل از بهبودی، مخفیانه از بیمارستان خارج و مجدداً به خطّ مقدم جبهه‌ی خرمشهر  بازگشت (مخدومی،ص ۱۱ ) .

امان‌اللّهی، در ۲۳ مهر ۱۳۵۹ ، در جریان سقوط خرمشهر اسیر شد. شدت جراحت وی به گونه‌ای بود که احتمال شهادتش می رفت، لذا دانشگاه افسری نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران پوستر شهادتش را چاپ و منتشر کرد. مراسم شب هفتم و چهلم وی، در زادگاهش برگزار شد ، در حالی که او در اسارت و در کنار حجت‌الاسلام سید علی اکبر ابوترابی (شهادت: ۱۳۷۹ ش ، از آزادگان شاخص جنگ تحمیلی و نماینده ی ولی فقیه در امور آزادگان ) زندگی دوباره‌ای را در اردوگاه های رژیم بعث عراق آغاز کرده بود (همو).       

امان‌‌اللّهی، در زمان اسارت ، به خاطر عدم همکاری با استخبارات حزب بعث، بارها مورد شکنجه  و آزار و اذیت قرار گرفت. وی، پس از ۲۴۴ روز اسارت، به عنوان مجروح جنگی صعب‌العلاج با اُسرای عراقی مبادله  و در ۲۶ خرداد ۱۳۶۰، وارد فرودگاه مهرآباد تهران شد (بنیاد...، بش ؛ مخدومی ، ص ۱۱-12) .

وی، در ۱۳ تیر ۱۳۶۰ش زندگی مشترک خود را با مرضیه جمشیدی آغاز کرد که ثمره‌ی این پیوند دو فرزند پسر به نام های موحد و محمد مهدی و دو فرزند دختر به نام های زهرا و کوثر می‌باشد ( همو، ص ۱۴-22) .      

امان‌اللّهی، پس از چندی که بهبودی نسبی پیدا کرد با حفظ عضویت در ارتش به دلیل نیاز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به تخصص و تجربیات وی از طرف ارتش به سپاه مامور گردید و در  5 آبان ۱۳۶۰ ، به عنوان مسوول واحد بسیج مستعضفین و قائم مقام سپاه شهرستان تکاب منصوب شد. بعد از آن در ۱ تیر ۱۳۶۱ ، به عنوان قائم مقام سپاه سردشـت ( از شهرستان های استان آذربایجان غربی ) منصوب گردید و در ۱۴ فروردین ۱۳۶۲، با تمدید مأموریت وی از طرف ارتش جمهوری اسلامی ، به عنوان سرپـرست عقـــیدتی سیاســی لشکر۲۳ نیروهای مخصوص(‌نوهد) و مسوول بازرسی و دایره‌ی سیاسی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) معرفی شد، پــس از آن به عنوان مسوول سازماندهی و بسیج عشایری قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع) منصوب گردید. در این مدّت، در درگیری‌ با نیروهای‌ ضد انقلاب کومله و دمکرات سه بار بشدّت مجروح گردید (همو، ص۱۲ ). امان‌اللّهی، در ۱۳۶۳ ش، به فرمانده‌گردان ضربت عملیّاتی جندالله سپاه پاسداران شهرستان بانه منصوب شد، سپس بنا به دستور علی صیاد شیرازی ( شهادت: ۲۱ فروردین ۱۳۷۸ ، فرمانده  نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران ، بعدها جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ،  ) به قرارگاه کربلا از یگان های تحت امر ارتش مامور گردید. در این مدّت به عنوان جانشین "تیپ شهادت " در عملیّات‌های ظفر۱و۲و۳ شرکت کرد (همو).

وی، از  1  اردیبهشت ۱۳۶۲، از نیروی زمینی به ستاد ارتش منتقل شدند و تا ۲۲ بهمن ۱۳۶۵ ، به عنوان معاون حفاظت اطلاعات ناحیه ژاندامری کردستان مشغول خدمت شد. در ۲ خرداد ۱۳۶۷، به عنوان مشاور نظامی و معاون هماهنگ کننده‌ی عقیدتی سیاسی ناحیه ی ژاندارمری معرفی شد ( همو ، ص ۱۳).

امان اللهی ، در ۱۳۶۷ ش، فرماندهی گردان‌ 126 تکاور تیپ ۱ لشکر۲۸ پیاده ی کردستان را پذیرفت. در تاریخ۱۳ آذر ۱۳۶۹ ، به عنوان مشاور نظامی به دادسرای نظامی نیروهای مسلّح استان کردستان مأمور شد.در ۱۳۷۴ ، با مأموریت او از نیروی انتظامی به نیروی زمینی ارتش موافقت شد و از ۵ اردیبهشت ۱۳۷۵ ، به عنوان مشاور اجرایی فرمانده‌ی نیروی زمینی ارتش منصوب گردید ( همو ، ص۱۴).

امان‌اللّهی،  در ۴ تیر ۱۳۷۵  به عنوان معاون تعاون نیروی زمینی ارتش منصوب شد و بعد از دو ماه مأموریتش به پایان رسید و به ناجا بازگشت و در سِمَت معاون هماهنگ کننده عقیدتی سیاسی ناحیه ی انتظامی کردستان به خدمت مشغول شد (همو ، ص۱۳ ).وی، در ۱۵ آذر ۱۳۷۸ ، بنا به در خواست استاندار کردستان، از نیروی انتظامی به وزارت کشور مأمور و در استانداری کردستان به عنوان مشاور استاندار در امور مردمی مشغول خدمت شد (امان اللهی ، بش ).

محمود، به دلیل جراحات مغزی، طی دو مرحله در بیمارستان توحید شهر سنندج تحت درمان قرار گرفت. سرانجام بر اثر آسیب‌ها و جراحات جسمی ناشی از دوران جنگ و اسارت، به شهادت رسید . پیکرش در زادگاهش روستای «جعفر آباد»، شهرستان بیجار به خاک سپرده شده است (بنیاد ... ، بش ؛ مخدومی، ص۱۳ -14).

از مهم ترین خصوصیات اخلاقی شهید می توان به تواضع ، مردم داری ، بی علاقگی و بی توجهی به مادیات ، توجه به نماز اول وقت و نماز جماعت ، قرائت قرآن ، عزت نفس و مناعت طبع او اشاره نمود ( همان ) .

در قسمتی از وصیت نامه ی شهید آمده است : « ای برادران عزیز ! هوشیار باشید به غیر اسلام و قرآن به چیز دیگری فکر نکنید ، هرچه خیر و صلاح انسان است در قرآن نهفته است و شما نیز سعی کنید که راه خدا را ترویج نمایید و در این راه از بذل جان و مال خویش دریغ نفرمایید .در صورت مرگ مغزی قلب و کلیه‌هایم را به بیماران نیازمند اهدا کنید» (همان).

مآخذ: امان اللهی، عطاالله (پسر عموی شهید)، مصاحبه با محمد فایق فرجی، ۲۵ بهمن ۱۳۹۹ ش ؛ پرونده فرهنگی شهید ،  سند ش MZEC003 ، موجود در اداره کل بنیاد شهید استان کردستان مخدومی،رحیم ، شهیدبن شهید، کوثر: تـــهران، ۱۳۹۴ ش .

/ جواد حسن‌‌آبادی/