نقشه‌های خاکی، کتاب، گذری بر زندگی‌نامه و خاطرات سردار شهید پیشمرگ مسلمان کُرد محمد امین رحمانی، به قلم علی کلوندی.
کلوندی متولد ۱۳۵۵ ش در شهر سریش‌آباد از توابع شهرستان قروه در استان کردستان است. وی از نویسندگان سرشناس حوزۀ دفاع مقدس در استان کردستان است و تا کنون آثار متعددی مانند «کدخدا شریف (مروری بر زندگی‌نامه و خاطرات سردار شهید شریف صالحیان)»، «فریاد آزادی پیشمرگ مسلمان کُرد»، «راه اینجاست، مجموعۀ دیدگاه‌های حضرت امام خمینی و مقام معظم رهبری در مورد کُرد و کردستان» و «حدیث سروقامتان، وصیت‌نامۀ شهدای شهرستان بیجار» را به چاپ رسانده است.
کتاب حاضر زندگی‌نامه و خاطرات محمد امین رحمانی فرماندۀ گردان محمد رسول‌الله (ضربت) را در بر می‌گیرد. محمد امین رحمانی در ۱۴ اسفند ۱۳۳۱ در روستای کلاتی به دنیا آمد. پدرش میرزا محمد از بزرگان و سرشناسان منطقۀ کلاترزان بود (ص ۱۵).
ساختار کتاب در کلام امام دربارۀ پیشمرگان (ص ۱ - 2)، دیباچه، مقدمه (ص ۶ - 11) و پنج فصل تنظیم شده است. در آخر کتاب هم نمایه آمده است.
نویسنده در مقدمه شهادت‌طلبی را یکی از راه‌های ماندگاری و امتداد مکتب اسلام دانسته است و این‌که شهادت‌طلبی در میان قوم کُرد سابقۀ طولانی دارد (ص ۶ - 11).
پس از آن، نویسنده در فصل اول «اصالت خانوادگی از تولد تا جوانی»، خاطرات متنوعی در نوزده مورد با عناوین زندگی‌نامه، اصالت خانوادگی، آب چشمه، عکس شاه نباید باشد، خانواده‌های انقلابی، خواستگاری، عروسی، خدمت سربازی، ساخت خانه، برق مسجد، قهوه‌چی، بلندگوی مسجد، مغازۀ شراکتی، اسم فرزندان، مهاجرت، رانندۀ مینی‌بوس، سوابق خانوادگی، جوان پاکدامن و تسطیح جاده آورده است (ص ۱۳ - 35).
در فصل دوم «دوران فتنه»، دو خاطره با نام‌های روزگاری و امکانات و تجهیزات جهاد سازندگی روایت شده است (ص ۳۹ - 42). در فصل سوم «پیوستن به سازمان پیشمرگان مسلمان کُرد»، 88 خاطره شامل احمد جعفری (شاطر احمد)، پیوستن به سازمان، بهار زندگی، حُر سازمان پیشمرگان مسلمان کرد، مقر فیض‌آباد، تور ایست و بازرسی، نماز جماعت، پایگاه حاجی‌آباد، شهید صیاد شیرازی، ساده‌زیستی، نیروهای بومی، توجه به پیشمرگان مسلمان کرد، ترک خانه، آموزش سرلوحۀ کارها، عدم تبعیض در رفتار، دلاور کرد، پیشمرگ مسلمان نام‌آور، پیچیدگی‌های جنگ کردستان، پرورش نیروها، شجاعت و خطرپذیری در پاک‌سازی‌ها، امنیت پایدار، بوسه بر دست و بازوی رزمندگان، اقتدار گردان ضربت، علمدار مبارزه با ضد انقلاب، حفاظت از اطلاعات، شناخت گروهکها، پاک‌سازی روستای رزاب، روستای طاله‌وران، نبرد در سرما، نجات پایگاه، عدالت در رفتار، گذشت و مدارا با فریب‌خوردگان، مراقبت از اموال مردم، احترام به اسرا و زخمی‌های دشمن، توزیع غذا، بازگرداندن فریب‌خوردگان، نفت، نماز، شهید آقابابایی در منزل شهید رحمانی، به جای کومله، تربیت نیروها، طرح سربازی بومی، غرامت زمین، نماز اول وقت، خانه‌ای محقر اما با صفا، نبوغ در طراحی، نقشه‌های خاکی، شناسایی، دفن اجساد ضد انقلاب، جنگ روانی علیه دشمن، رافت اسلامی، تبعیت از حضرت امام، توجه به خانواده‌های ضد انقلاب، نام و آوازۀ حه‌مه‌ومین کلاتی‌ای، روستای دویسه، خمپاره ۶۰، ارزه بر اندام دشمن، گذشت و مدارا، رنج مضاعف، اسارت حاج میرزا، احظار به گروهک کومله، توجه به نیازمندان، برادران شهید: آقا بابایی و رحمانی، رفتار انسانی، جذب ضد انقلاب، نماز جماعت، نحاتپایگاه، نشانه‌گیری دقیق، فرماندۀ مردمی، شهدای مظلوم تنگی‌سر، مسجد و مدرسه، چالۀ پر از خون، ساخت مسجد، سه روز پیاده‌روی در برف و یخ، جانبازی، ترور، تاکتیک جدید ضد انقلاب، فاییان امام، اقدامات فرهنگی، تسلیح روستای خروسه، توجه به آموزش، بن‌بست شکن کمین، نماز جماعت در محشر شهید ملا حیدر فهیم، هدایت عملیات، دو رکعت نماز آخر، بچه‌ای داخل بشکۀ آب، اسکورت، شناخت دشمن و زن باردار روایت شده است (ص ۴۵ - 163).
در فصل چهارم «شهادت» نیز نُه خاطرۀ نام نیک، شهادت شهید افیونی، شهید هلتلی، در بغل پدر، رفتنی که برگشتی نداشت، به سوی معبود، شهادت با زبان روزه، دست راست امام خمینی و ترک خدمت در فراق فرمانده آمده است (ص ۱۶۷ - 180) و سرانجام در فصل پنجم به دو مبحث «وصیت‌نامه» و «پیوست» (مکان‌شناسی) و تصاویر پرداخته شده است (ص ۱۹۵ - 215). در آخر کتاب نیز مختصات جغرافیایی ۵۶ روستای کلاترزان (ص ۱۹۵ - 204) و سپس «فهرست اعلام» آمده است (ص ۲۱۹ - 222) که این فهرست تنها شامل نام افراد می‌باشد.
از نقدهایی که به این کتاب وارد است، این است که نویسنده در مقدمه، هیچ اشاره به منابع پژوهش خود نکرده و اگرچه در متن کتاب درخواهیم یافت که نام راوی هر خاطره را آورده است ، اما نویسنده سعی نکرده که لیست منابع را به شکل دقیق در پایان کتاب بیاورد که بتوان بر مبنای آن‌ها اظهارنظر درست‌تری دربارۀ کتاب کرد. همچنین نویسنده در مقدمه، بدون هیچ توضیحی وارد مبحثی دربارۀ منطقۀ ژاوه‌رود می‌شود (ص ۷). در حالی که لازم بود که دلیل آن را که همانا منطقۀ زندگی شهید محمد امین رحمانی است، بیان می‌کرد. همچنین دربارۀ فصل‌بندی باید گفت که نویسنده تلاش نکرده تا فصل‌بندی را منسجم‌تر کند و عنوان فصل‌ها را در فهرست زیر عنوان فصل آورده، در حالی لازم بود تا بعد از هر فصل، عنوان آن را بلافاصله می‌آورد تا خوانندۀ کتاب سردرگم نشود.
کتاب نقشه‌های خاکی، گذری بر زندگی‌نامه و خاطرات سردار شهید پیشمرگ مسلمان کُرد محمد امین رحمانی، توسط انتشارات فاتحان در تهران در سال ۱۳۹۵ ش چاپ و منتشر شده است.
مأخذ: کلوندی، علی، نقشه‌های خاکی، گذری بر زندگی‌نامه و خاطرات سردار شهید پیشمرگ مسلمان کُرد، تهران: فاتحان، ۱۳۹۵ ش.
/ معصومه حاجی حضرتی/